Zainteresowanie może budzić okoliczność, zgodnie z którą w prawie międzynarodowym dopuszcza się aresztowanie nie tylko osób, ale również rzeczy. Wyjaśniając powyższe, w połowie zeszłego stulecia społeczność międzynarodowa zadecydowała o powołaniu instytucji aresztu statku morskiego. Nazwa tej instytucji obrazowo wskazuje na jej istotę, ponieważ areszt statku morskiego oznacza nic innego jak zajęcie statku w celu zabezpieczenia wierzytelności morskiej.
U źródeł opisywanej instytucji leży specyfika statków morskich, które – jako wartościowy składnik majątku – stanowią atrakcyjny dla wierzycieli przedmiot zabezpieczenia. Jednocześnie, co do zasady, statki znajdują się w ciągłym ruchu, często diametralnie zmieniając swoje położenie. Tym samym, brak omawianej instytucji, w odniesieniu do długów – ogólnie w tym miejscu mówiąc – związanych z działalnością statku, w wielu przypadkach pozbawiałby wierzyciela możliwości ochrony swoich praw.
Postępowania sądowe, zmierzające do uzyskania zabezpieczenia roszczeń, często nie nadążają bowiem za dynamiką stosunków gospodarczych, a co dopiero za działalnością statku, przykładowo dostarczającego towary do portów w różnych krajach. W konsekwencji dysponowanie nawet stosownym orzeczeniem sądu nie gwarantowałoby sukcesu w sytuacji, gdy statek zdążyłby opuścić miejsce, w którym wierzyciel domagał się zabezpieczenia swoich roszczeń na statku.
Takie orzeczenie nie byłoby faktycznie możliwe do wykonania z uwagi na brak przedmiotu zabezpieczenia. Tymczasem instytucja zajęcia statku pozwala na jego zatrzymanie w porcie aktualnego postoju i dzięki temu zabezpieczenia na nim wierzytelności. Atrakcyjność omawianego instrumentu prawnego związana jest z uniemożliwieniem jego dalszego wykorzystywania, co może narażać zarówno właściciela zaaresztowanego statku, jak i podmiotu faktycznie go eksploatującego na poważne konsekwencje prawne lub finansowe, wynikające z faktu niewykonania kontraktów, jakie miałyby zostać wykonane w czasie aresztu.
Nie bez znaczenia jest także zagrożenie utratą renomy wymienionych podmiotów na skutek zajęcia statku. Powyższe, niewątpliwie może zmobilizować dłużnika do niezwłocznego zaspokojenia roszczeń wierzyciela.
