NEWSLETTER

Nr 13, grudzień 2021 roku

Malinowscy i Wspólnicy. Radcowie Prawni. Spółka partnerska

Spis treści

 

Obniżenie akcyzy na paliwo i energię elektryczną w ramach Tarczy Antyinflacyjnej

9 grudnia 2021 roku Sejm uchwalił ustawę nowelizującą między innymi ustawę o podatku akcyzowym.

Na podstawie tej ustawy w okresie od 1 stycznia 2022 roku do 31 maja 2022 roku zwolniona od akcyzy zostanie sprzedaż energii elektrycznej odbiorcy energii w gospodarstwie domowym.

Dodatkowo obniżona zostanie akcyza na benzynę 95 i 98 oraz wyroby powstałe ze zmieszania tych benzyn z biokomponentami. Obecnie akcyza za 1000 litrów wynosi 1.542 zł, zaś w okresie od 20 grudnia 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku wyniesie 1.369 zł. Akcyza na olej napędowy, wynosząca obecnie 1.173 zł obniżona zostanie do 1.065 zł za 1000 litrów. Akcyza na gaz ziemny, wynosząca 672 zł za 1000 kilogramów, zostanie obniżona do 364 zł. Oznacza to, że teoretycznie paliwo powinno być tańsze – w przypadku benzyny o ok. 17 groszy / 1 litr, w przypadku oleju napędowego o ok. 11 groszy / 1 litr, zaś w przypadku gazu ziemnego o ok. 3 grosze. Po Nowym Roku akcyza zostanie ponownie podniesiona, jednak nie do kwot wyjściowych – propozycje rządowe w tym zakresie opisaliśmy w poniższej tabeli.

AKCYZA	Benzyna 95 i 98	Olej napędowy	Gaz ziemny
obecnie	1542 zł / 1000 litrów 1,542 zł / 1 litr	1173 zł / 1000 litrów 1,173 zł / 1 litr	672 zł / 1000 kg 0,0672 zł / 1 kg
20.12-31.12	1369 zł / 1000 litrów 1,369 zł / 1 litr (-0,173 zł)	1065 zł / 1000 litrów 1,065 zł / 1 litr (-0,108 zł)	364 zł / 1000 kg 0,0364 zł / 1 kg (-0,0308 zł)
1.01.22-31.05.22	1413 zł / 1000 litrów 1,413 zł / 1 litr (-0,129 zł)	1104 zł / 1000 litrów 1,104 zł / 1 litr (-0,069 zł)	387 zł / 1000 kg 0,0387 zł / 1 kg (-0,0285 zł)

 

W okresie od 1 stycznia 2022 roku do 31 maja 2022 roku stawka akcyzy za energię elektryczną, wynosząca obecnie 5,00 zł za megawatogodzinę, wyniesie 4,60 zł.

Tarcza antyinflacyjna przewiduje także zmiany w zakresie podatku od sprzedaży detalicznej. W okresie od 1 stycznia 2022 roku do 31 maja 2022 roku nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem sprzedaż detaliczna benzyn 95 i 98, olejów napędowych, paliw biologicznych i gazu ziemnego do silników spalinowych.

Przeciwdziałanie lichwie, czyli ograniczenia pożyczkowe

Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie, który lada dzień zostanie skierowany do Sejmu, wprowadzi istotne zmiany w zakresie umów pożyczek oraz obciąży instytucje pożyczkowe dodatkowymi obowiązkami. Nowe zasady będą stosowane do umów pożyczek i kredytów konsumenckich zawartych po dniu wejścia w życie nowelizacji.

Wskazane poniżej regulacje nie znajdą zastosowania w przypadku umów kredytów i pożyczek, udzielanych przez banki.

Koszty pozaodsetkowe

Propozycja zmian w kodeksie cywilnym zasadniczo utrudni zawieranie potocznie zwanych umów na lichwiarski procent. Wprowadzone zostanie pojęcie tzw. „kosztów pozaodsetkowych”, przez które rozumie się:

1. marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą,
2. opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą,
3. koszty usług dodatkowych: ubezpieczeń, zabezpieczenia, poszukiwania informacji dot. pożyczkobiorcy, jeśli ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy,
4. wynagrodzenie agenta lub pośrednika pożyczkodawcy, jeśli koszty te ponosi pożyczkobiorca.

Kosztami pozaodsetkowymi nie są opłaty notarialne i daniny o charakterze publicznoprawnym (np. podatki).

W umowie pożyczki zawieranej z osobą fizyczną, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych będzie ograniczona według wzoru:

MKP = K × n/R × 20%

w którym poszczególne symbole oznaczają:

• MKP – maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych,
• K – całkowitą kwotę pożyczki, rozumianą jako suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących współfinansowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca wydaje pożyczkobiorcy na podstawie umowy,
• n – okres spłaty wyrażony w dniach, licząc od dnia wydania przedmiotu pożyczki,
• R – liczbę dni w roku.

Omówmy to na przykładzie. Całkowita kwota pożyczki wynosi 10.000 zł i umowa została zawarta 1 stycznia 2022 roku (wtedy też wypłacono środki) na sześć miesięcy, czyli do 30 czerwca 2022 roku. Daje to zatem 180 dni. Wobec tego po podstawieniu ww. danych do wzoru okazuje się, że maksymalne koszty pozaodsetkowe w przypadku pożyczki w kwocie 10.000 zł, udzielonej na pół roku, wyniosą w przybliżeniu 986,30 zł.

W całym okresie pożyczki koszty pozaodsetkowe nie mogą przekroczyć 25% całkowitej kwoty pożyczki.

Przepisy o maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych będą bezwzględnie obowiązujące, co oznacza, że nie będzie możliwości wyłączenia ani ograniczenia ww. zasad w umowie.

Zabezpieczenie umowy pożyczki

Jeśli strony chcą ustanowić zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki z osobą fizyczną, zawieranej bez związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, to takie zabezpieczenie będzie musiało zostać określone w tej umowie. Każde późniejsze zabezpieczenie, nieokreślone w umowie, będzie nieważne. W umowie należy określić sposób zabezpieczenia, rzecz lub prawo będące przedmiotem zabezpieczenia oraz jego wartość. Suma zabezpieczenia nie może przekroczyć wartości przedmiotu pożyczki, powiększonej o:

1. odsetki maksymalne za okres, na który została udzielona pożyczka,
2. odsetki maksymalne za opóźnienie do 6 miesięcy oraz
3. maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych.

Powyższych ograniczeń nie stosuje się w przypadku zabezpieczenia będącego hipoteką lub zastawem rejestrowym oraz w przypadku umów zawieranych przez banki. W związku z wprowadzeniem tej regulacji także zabezpieczenie w formie notarialnego aktu poddania się egzekucji obwarowano dodatkowymi wymogami i ograniczono do ww. wysokości. Do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na taki akt notarialny będzie trzeba dołączyć dokument potwierdzający wydanie przedmiotu pożyczki pożyczkobiorcy.

Obowiązki informacyjne pożyczkodawcy i wcześniejsza spłata

Przed zawarciem umowy pożyczkodawca obowiązany będzie informować pożyczkobiorcę o łącznej wysokości kosztów pozaodsetkowych, wysokości odsetek oraz kwocie należnej z tytułu odsetek.

Jeśli pożyczkobiorca będący osobą fizyczną będzie chciał wcześniej spłacić pożyczkę, to pożyczkodawca nie będzie mógł żądać odsetek za okres pozostały do zakończenia okresu, na który została udzielona pożyczka. Dodatkowo poniesione koszty pozaodsetkowe zostaną wówczas obniżone o koszty dotyczące okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy – nawet, jeśli pożyczkobiorca poniósł te koszty wcześniej.

Dodatkowe wymogi poprzedzające udzielenie kredytu konsumenckiego i konsekwencje ich niezastosowania

Kredytodawca przed udzieleniem kredytu konsumenckiego będzie obowiązany odebrać od konsumenta oświadczenie o jego dochodach i wydatkach w zakresie niezbędnym do oceny jego zdolności kredytowej. Co więcej, to oświadczenie będzie weryfikowane przez kredytodawcę – w tym celu kredytobiorca przedstawi dokumenty sporządzone przez pracodawcę lub organy administracji publicznej (np. rozliczenie PIT).

Bardzo istotną konsekwencją udzielenia kredytu z naruszeniem ww. obowiązków bądź gdy z treści oświadczenia konsumenta wynika, że na dzień zawarcia umowy konsument miał zaległości w spłacie innego zobowiązania powyżej 6 miesięcy, a kredyt konsumencki nie został wykorzystany w celu spłaty tej zaległości, jest zakaz zbycia wierzytelności z takiej umowy. Naruszenie zakazu będzie skutkować nieważnością zbycia. Co więcej, dochodzenie takiej wierzytelności będzie dopuszczalne dopiero po całkowitej spłacie (wygaśnięciu bądź stwierdzeniu przez sąd nieistnienia) wcześniejszego zobowiązania. W czasie trwania zakazu zbywania i dochodzenia wierzytelności, termin przedawnienia biegnie „normalnie”, zaś odsetki i koszty pozaodsetkowe nie mogą być naliczane.

Jeśli konsument zalega ze spłatą kredytu konsumenckiego, kredytodawca niebędący bankiem ani SKOK-iem będzie obowiązany przekazywać informację o zaległości do Biura Informacji Kredytowej lub do Biura Informacji Gospodarczej.

Maksymalne koszty pozaodsetkowe kredytu konsumenckiego

Obecnie ustawa o kredycie konsumenckim reguluje już maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, niemniej nowelizacja przewiduje wprowadzenie rozróżnienia tych kosztów w zależności od czasu trwania umowy oraz zmianę ich wysokości.

Tym sposobem dla kredytu konsumenckiego o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych oblicza się według wzoru:

MPKK = (K × 10%) + (K × n/R × 10%)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

• MPKK – maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych,
• K – całkowitą kwotę kredytu,
• n – okres spłaty wyrażony w dniach,
• R – liczbę dni w roku.

Zróbmy symulację maksymalnych kosztów pozaodsetkowych w przypadku umowy kredytu wynoszącego 10.000 zł, zawieranej na 180 dni. Maksymalne koszty pozaodsetkowe wyniosą 1439,15 zł.

W przypadku kredytu konsumenckiego o okresie spłaty krótszym niż 30 dni, maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych będzie obliczana według wzoru:

MPKK = K x 5%

w którym poszczególne symbole oznaczają:

• MPKK – maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych,
• K – całkowitą kwotę kredytu.

W każdym przypadku maksymalne koszty pozaodsetkowe nie mogą przekroczyć 45% całkowitej kwoty kredytu.

Zaostrzone wymogi wobec instytucji pożyczkowych

Obecnie instytucja pożyczkowa może prowadzić działalność w formie spółki akcyjnej bądź spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o minimalnym kapitale zakładowym wynoszącym 200.000 zł. Nowelizacja zakłada ograniczenie formy działalności instytucji pożyczkowej do spółki akcyjnej o minimalnym kapitale zakładowym wynoszącym 1.000.000 zł.

Dodatkowo środki przeznaczane przez instytucje pożyczkowe na udzielanie kredytów konsumenckich nie będą mogły pochodzić z działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych innych podmiotów, w tym z emisji obligacji lub innych instrumentów dłużnych, ani ze źródeł nieudokumentowanych.

Instytucje pożyczkowe będą objęte nadzorem KNF

Jeśli ustawa mająca przeciwdziałać lichwie wejdzie w życie, instytucje pożyczkowe w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego zostaną objęte nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego.

W konsekwencji, instytucja pożyczkowa będzie objęta szeregiem obowiązków sprawozdawczych. KNF będzie mogła również żądać od takiej instytucji wyjaśnień, informacji i dokumentów.

Dotacje na stacje ładowania pojazdów elektrycznych

Do dnia 31 grudnia 2025 roku udzielane będą dotacje na budowę stacji ładowania pojazdów elektrycznych bądź budowę ogólnodostępnej stacji wodoru.

Wniosek złożyć mogą następujące podmioty:

1. Jednostka samorządu publicznego,
2. Przedsiębiorca,
3. Spółdzielnia,
4. Wspólnota mieszkaniowa,
5. Rolnik indywidualny.

Wysokość udzielanej dotacji może sięgać do 50% kosztów, w zależności od miejsca usytuowania stacji oraz jej rozmiarów.

Projekt ustawy o ochronie sygnalistów

17 grudnia 2021 roku upłynął termin do implementacji unijnej Dyrektywy w zakresie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa, przyjętej 23 października 2019 roku. Obecnie w Rządowym Centrum Legislacji opiniowany jest projekt ustawy, wdrażającej ww. Dyrektywę. Przyjrzymy się bliżej proponowanym zmianom, ponieważ nakładają one szereg obowiązków na pracodawców. W związku z tym, że projekt przewiduje krótki okres pomiędzy uchwaleniem ustawy a pierwszym dniem jej obowiązywania – vacatio legis wynosi tylko 14 dni – specjaliści sugerują przystąpienie do wdrażania niektórych rozwiązań z wyprzedzeniem.

Generalizując, ustawa reguluje warunki objęcia ochroną pracowników i innych osób zgłaszających lub publicznie informujących o naruszeniach prawa. Ustawa nie znajdzie zastosowania do ochrony informacji niejawnych, tajemnicy zawodowej i narady sędziowskiej oraz do postępowania karnego.

Ustawa przewiduje trzy rodzaje zgłoszeń – zgłoszenia wewnętrzne, dokonywane na podstawie regulaminu uchwalonego przez pracodawcę, zgłoszenia zewnętrzne do organów publicznych, oraz narzędzie zwane „publicznym ujawnieniem”. Ilekroć w tekście będzie mowa o zgłoszeniu, należy rozumieć przez to zgłoszenia wewnętrzne i zewnętrzne, zaś ilekroć będzie mowa o ujawnieniu, należy rozumieć przez to publiczne ujawnienie.

Jakich naruszeń dotyczy ustawa?

Naruszeniem w rozumieniu ustawy jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa, dotyczące:

• zamówień publicznych;
• usług, produktów i rynków finansowych;
• zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
• bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
• bezpieczeństwa transportu;
• ochrony środowiska;
• ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
• bezpieczeństwa żywności i pasz;
• zdrowia i dobrostanu zwierząt;
• zdrowia publicznego;
• ochrony konsumentów;
• ochrony prywatności i danych osobowych;
• bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
• interesów finansowych Unii Europejskiej;
• rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.

Co istotne, pracodawca w ramach ustalania regulaminu zgłaszania naruszeń, może objąć jego zakresem także inne naruszenia.

Podmioty objęte ochroną

Ochroną objęta będzie osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Należy przy tym wskazać, że dotyczy to nie tylko pracowników, ale także byłych pracowników, pracowników tymczasowych, osób ubiegających się o zatrudnienie czy osób świadczących pracę na podstawie innej niż stosunek pracy (w tym umowy cywilnoprawnej). Dodatkowo ochrona obejmuje przedsiębiorców, wspólników, członków organów osoby prawnej, osób świadczących pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, stażystów i wolontariuszy.

Zgłaszający podlega ochronie pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja o naruszeniu prawa jest prawdziwa w momencie zgłaszania lub ujawnienia. Jego dane osobowe nie podlegają ujawnieniu bez wyraźniej zgody.

Zgłoszenia wewnętrzne

Zgłoszenia wewnętrzne, czyli dokonywane w zakładzie pracy, obowiązują u pracodawców zatrudniających co najmniej 50 osób. Procedura dot. takich zgłoszeń ustalana jest przez pracodawcę w regulaminie zgłoszeń wewnętrznych.

Regulamin zgłoszeń wewnętrznych

Regulamin zgłoszeń wewnętrznych obowiązany jest ustalać pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników. W przypadku mniejszych pracodawców, ustalenie regulaminu jest fakultatywne. Pracodawca w sektorze prywatnym zatrudniający od 50 do 249 pracowników obowiązany jest ustalić regulamin zgłoszeń wewnętrznych do 17 grudnia 2023 roku.

Pracodawca ustala regulamin po konsultacji z zakładową organizacją związkową, a jeśli u pracodawcy nie funkcjonuje taka organizacja, treść regulaminu powinna być konsultowana z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Regulamin wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników.

Regulamin zgłoszeń wewnętrznych powinien określać w szczególności:

• podmiot wewnętrzny upoważniony przez pracodawcę do przyjmowania zgłoszeń,
• sposoby przekazywania zgłoszeń,
• informację, czy wewnętrzna procedura obejmuje przyjmowanie zgłoszeń anonimowych,
• niezależny organizacyjnie podmiot, upoważniony do podejmowania działań następczych,
• obowiązek potwierdzenia zgłaszającemu przyjęcia zgłoszenia w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, chyba że zgłaszający nie podał adresu, na który należy przekazać potwierdzenie;
• obowiązek podjęcia, z zachowaniem należytej staranności, działań następczych,
• działania następcze podejmowane przez pracodawcę w celu zweryfikowania informacji o naruszeniach prawa oraz środki, jakie mogą zostać zastosowane w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa,
• maksymalny termin na przekazanie zgłaszającemu informacji zwrotnej, nieprzekraczający 3 miesięcy od potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia,
• zrozumiałe i jednoznaczne informacje na temat trybu dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do organów publicznych oraz jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej.

Organizacja przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń

Organizacja przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń oraz podejmowania działań następczych powinna uniemożliwiać uzyskanie dostępu do informacji objętej zgłoszeniem osobom nieupoważnionym i zapewniać ochronę poufności tożsamości zgłaszającego.

Pracodawca obowiązany jest prowadzić rejestr zgłoszeń wewnętrznych.

Zgłoszenia zewnętrzne

Zgłaszający może dokonać zgłoszenia zewnętrznego bez uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnętrznego. Procedury dotyczące zgłoszeń zewnętrznych stosuje się do wszystkich podmiotów na rynku.

Organem przyjmującym zgłoszenia zewnętrzne o naruszeniach prawa w dziedzinach objętych ustawą, dokonującym ich wstępnej weryfikacji i przekazującym organom właściwym do podjęcia działań następczych jest Rzecznik Praw Obywatelskich.

Zgłoszenia zewnętrzne dotyczące naruszeń w dziedzinie należącej do zakresu działania organu publicznego przyjmuje i weryfikuje właściwy organ publiczny.

Publiczne ujawnienie naruszeń

Publicznym ujawnieniem naruszeń jest podatnie informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej.

Ochronie przewidzianej w projekcie ustawy o ochronie sygnalistów podlega zgłaszający dokonujący ujawnienia publicznego w dwóch przypadkach:

1. jeśli dokona zgłoszenia wewnętrznego, a następnie zewnętrznego i pracodawca, a następnie organ publiczny nie podejmą odpowiednich działań następczych lub nie przekażą zgłaszającemu informacji zwrotnej w terminie albo
2. jeśli dokona od razu zgłoszenia zewnętrznego i organ publiczny nie podejmie odpowiednich działań następczych lub nie przekaże zgłaszającemu informacji zwrotnej w terminie.

Przepisów o ujawnieniu publicznym nie stosuje się, jeśli przekazanie informacji nastąpiło bezpośrednio do prasy.

Anonimowe zgłoszenia

Ustawa wprowadza możliwości dokonywania anonimowych zgłoszeń naruszeń, gdy możliwość taką przewiduje regulamin zgłoszeń wewnętrznych, a w przypadku zgłoszeń zewnętrznych – w każdym przypadku.

Działania odwetowe i niekorzystne traktowanie

Ustawa przewiduje zakaz działań odwetowych, czyli takich, które mogą naruszyć prawa zgłaszającego lub wyrządzić mu szkodę, spowodowanych zgłoszeniem naruszenia lub ujawnieniem publicznym. Opisana poniżej ochrona osób zgłaszających naruszenia dotyczyć będzie wszystkich podmiotów na rynku, tak w sektorze prywatnym, jak i publicznym – niezależnie od liczby zatrudnianych pracowników.

Co więcej, jeśli praca jest lub ma być świadczona na podstawie stosunku pracy, zgłaszający nie może być niekorzystnie traktowany z powodu zgłoszenia lub ujawnienia. Za niekorzystne traktowanie uważa się w szczególności:

• odmowę nawiązania stosunku pracy,
• wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy,
• niezawarcie umowy o pracę na czas określony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, niezawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony lub niezawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony – gdy pracownik miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa,
• obniżenie wynagrodzenia za pracę,
• wstrzymanie awansu albo pominięcie przy awansowaniu,
• pominięcie przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą,
• przeniesienie pracownika na niższe stanowisko pracy,
• zawieszenie w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych,
• przekazanie innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków,
• niekorzystną zmianę miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy,
• negatywną ocenę wyników pracy lub negatywną opinię o pracy,
• nałożenie lub zastosowanie środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze,
• wstrzymanie udziału lub pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe,
• nieuzasadnione skierowanie na badanie lekarskie, w tym badania psychiatryczne,
• działanie zmierzające do utrudnienia znalezienia w przyszłości zatrudnienia w danym sektorze lub branży,

– chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.

Pracownikowi, który został niekorzystnie potraktowany w związku z dokonaniem zgłoszenia lub ujawnienia, przysługuje roszczenie o odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

W przypadku osób, które świadczą lub mają świadczyć umowę na podstawie stosunku prawnego innego niż stosunek pracy, za niekorzystne traktowanie uważa się w szczególności rozwiązanie, wypowiedzenie lub odmowę nawiązania stosunku prawnego, na podstawie którego ma być świadczona praca.

Ochronie podlegają także osoby pomagające w dokonaniu zgłoszenia lub ujawnienia lub osoby powiązane ze zgłaszającym, świadczące pracę na rzecz drugiej strony.

Ochrona zgłaszającego wykracza poza stosunki z pracodawcą. Sankcją bezskuteczności będzie bowiem objęte wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy w obrocie gospodarczym – w tym umowy sprzedaży, dostawy lub świadczenia usług z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia. Wystarczy, że zgłaszający jest stroną takiej umowy.

Ustawa nie dopuszcza możliwości zrzeczenia się ww. praw.

Zwolnienie zgłaszającego od odpowiedzialności

Jeśli zgłaszający miał uzasadnione podstawy, by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawą, dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia nie może stanowić podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej ani odpowiedzialności z tytułu naruszenia praw innych osób lub obowiązków, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, ochrony danych osobowych i obowiązku zachowania tajemnicy (w tym tajemnicy przedsiębiorstwa). W związku z tym zaleca się rewizję zawieranych u pracodawcy umów, których przedmiotem jest zobowiązanie do zachowania poufności.

Ustawa zakazuje przyjęcia na siebie odpowiedzialności za szkodę powstałą z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia.

Odpowiedzialność karna

Projekt ustawy przewiduje odpowiedzialność karną za naruszanie niektórych obowiązków.

Karane grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności do lat trzech będą następujące występki:

1. utrudnianie dokonania zgłoszenia
2. podejmowanie działań odwetowych
3. naruszenie obowiązku zachowania poufności tożsamości zgłaszającego
4. dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji
5. nieustanowienie wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych
6. ustanowienie wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń niezgodnie z wymogami ustawy.

Krajowy Rejestr Zadłużonych – informatyzacja postępowania upadłościowego

1 grudnia 2021 roku weszły w życie przepisy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, który zastępuje Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Nowelizacja wprowadza pełną informatyzację postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych oraz dostosowuje do wymogów informatyzacji rozwiązania upadłości konsumenckiej.

W Internecie funkcjonuje już portal Krajowego Rejestru Zadłużonych, umożliwiający wyszukiwanie ujawnionych postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Dane ujawniane w portalu dotyczą jedynie spraw, w których wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony po 30 listopada 2021 roku. Portal składa się z dwóch części – publicznej, dostępnej dla każdego użytkownika Internetu, oraz dostępnej jedynie dla użytkowników zarejestrowanych.

W postępowaniach, w których wniosek wpłynął od 1 grudnia 2021 roku akta spraw dot. upadłości konsumenckiej będą prowadzone przez syndyka masy upadłości.

Co znajdziemy w publicznym portalu KRZ?

W Krajowym Rejestrze Zadłużonych ujawnia się informacje o osobach, wobec których są albo były prowadzone postępowania:

1. restrukturyzacyjne
2. o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli
3. upadłościowe lub wtórne postepowania upadłościowe
4. zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
5. o uznanie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego
6. egzekucyjne, które zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność
7. egzekucyjne o świadczenia alimentacyjne wobec osób, które zalegają ze spełnieniem świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

KRZ zawiera także informacje o wspólnikach osobowych spółek handlowych (jawnej, komandytowej, partnerskiej, komandytowo-akcyjnej), którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, jeśli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowania upadłościowe lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości wobec braku majątku spółki.

W Rejestrze ujawnia się jedynie informacje o sprawach, w których wniosek inicjujący postępowanie wpłynął od 1 grudnia 2021 roku.

Część KRZ dla użytkowników zarejestrowanych

Użytkownicy posiadający konto w Krajowym Rejestrze Zadłużonych mogą składać wnioski i otrzymywać pisma ze spraw upadłościowych w formie elektronicznej. Co istotne, konto w KRZ jest tożsame z kontem w Portalu Rejestrów Sądowych.

Obowiązek wnoszenia pism przez Portal KRZ

Postępowanie upadłościowe, co do którego wniosek wpłynął nie wcześniej niż 1 grudnia 2021 roku, prowadzone jest w całości w formie elektronicznej. Wszelkie pisma w sprawie – tak kierowane do syndyka, jak i do sądu oraz do stron – wnoszone i doręczane są za pośrednictwem portalu. Dotyczy to również zgłoszeń wierzytelności.

Wnioski o ogłoszenie upadłości, składane od 1 grudnia 2021 roku, składa się wyłącznie w formie elektronicznej. Jedynie wnioski o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej mogą mieć formę papierową.

Pisma wnosi się na udostępnionych w portalu formularzach. Jeśli pismo wnosi się wraz z załącznikami, to załączniki powinny być w formie poświadczonych elektronicznie odpisów dokumentów (poświadczenia może dokonać występujący jako pełnomocnik adwokat bądź radca prawny oraz licencjonowany doradca restrukturyzacyjny). Jeśli załączniki są w elektronicznej kopii (np. w formie skanu), to – podobnie jak w przypadku wniosków składanych do Portalu Rejestrów Sądowych – oryginał pisma lub poświadczony za zgodność z oryginałem odpis składa się w formie papierowej do sądu upadłościowego w terminie trzech dni od wniesienia pisma przez portal.

Kiedy nie trzeba wnosić pism przez Portal KRZ?

Ustawa przewiduje kilka wyjątków od zasady wnoszenia pism w formie elektronicznej. Wśród najważniejszych można wymienić:

1. pisma zawierające informacje niejawne
2. oferty składane w toku przetargu lub aukcji
3. pisma wierzycieli, którym przysługują należności ze stosunku pracy (z pewnymi wyjątkami), należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz prawa dożywocia. Co istotne, wierzyciele ci mogą składać wnioski i oświadczenia w biurze podawczym każdego sądu rejonowego, przekazując ustnie treść wniosku pracownikowi biura podawczego. Pracownik wprowadza treść wniosku do portalu, po czym drukuje wniosek oraz przekazuje do podpisu wnioskodawcy
4. pisma dłużnika będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej.

Pisma od organów postępowania upadłościowego

Orzeczenia sądu są utrwalane i doręczane wyłącznie w portalu (nie dotyczy to wierzycieli, którzy mogą wnosić pisma z pominięciem portalu). Niemniej pierwsze pisma w sprawie, wysyłane przez sąd, sędziego-komisarza, tymczasowego nadzorcę sądowego, zarządcę przymusowego, syndyka albo organ, do którego przepisy o syndyku stosuje się odpowiednio, doręczane są drogą tradycyjną wraz z pouczeniem, że dalsze pisma będą doręczane wyłącznie za pośrednictwem portalu. Co ważne, jeśli adresat nie ma założonego konta w portalu KRZ, pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Po opublikowaniu pisma w Portalu adresat ma 14 dni na odbiór pisma.

Termin na wniesienie środka zaskarżenia od postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym biegnie od dnia zamieszczenia postanowienia w KRZ. Jeśli ustawa przewiduje obowiązek doręczania postanowień wydawanych na posiedzeniu niejawnym, termin na zaskarżenie biegnie od dnia doręczenia postanowienia.

Dłużnikowi, będącemu osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, oraz wierzycielom uprawnionym do składania pisemnych wniosków, korespondencję doręcza się w sposób tradycyjny.