NEWSLETTER
Nr 20, lipiec 2022 roku
Malinowscy i Wspólnicy. Radcowie Prawni. Spółka partnerska
Spis treści
Rewolucja w prawie konsumentów.Rękojmia konsumencka.
Nowe obowiązki informacyjne przedsiębiorcy.
Zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu do odstąpienia.
Dłuższy termin do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa.
Nowe pouczenie o prawie odstąpienia.
Poszerzenie katalogu nieuczciwych praktyk rynkowych i dodatkowe uprawnienia konsumenta.
Koniec ze sztucznymi wyprzedażami.
Kolejne zmiany w restrukturyzacji.
Objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych hipoteką i zastawem.
Skutki sprzedaży w wykonaniu układu.
Sąd będzie mógł zmienić układ bez porozumienia z uczestnikami
Rewolucja w prawie konsumentów
Z początkiem lipca wpłynął do Sejmu rządowy projekt nowelizacji ustawy o prawach konsumenta i innych ustaw, mający na celu wykonanie dyrektywy Parlamentu Europejskie i Rady (UE) 2019/770.
Jeszcze nie zdążyły wejść w życie zmiany dotyczące dokonywania przez konsumenta płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego (które wchodzą w życie od 1 stycznia 2023 roku), a już szykują się kolejne. Zapraszamy do lektury.
Rękojmia konsumencka
Obecnie roszczeń z tytułu rękojmi konsumenci mogą dochodzić na zasadach ogólnych stosowanych przy umowie sprzedaży, wynikających z kodeksu cywilnego. Nowelizacja zakłada wyłączenie zastosowania przepisów kodeksowych o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej w przypadku konsumentów i wprowadza dużo bardziej rygorystyczne zasady wykonywania uprawnień z rękojmi.
Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W przeciwieństwie do Kodeksu cywilnego, nowelizacja proponuje wprowadzenie przykładowego wyliczenia, kiedy towar jest zgodny z umową. Wśród takich cech wskazać należy:
- opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
- przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.
Dodatkowo towar powinien:
- nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
- występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:
- nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć,
- przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
- publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy; 3) być dostarczany z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
- być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru.
Przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową, jeśli konsument został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową, oraz najpóźniej w chwili zawarcia umowy, wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak konkretnej cechy towaru.
Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia, określony przez przedsiębiorcę, jego poprzednika prawnego lub osoby działające w ich imieniu, jest dłuższy.
Domniemywa się, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia, o ile nie zostanie udowodnione inaczej lub domniemania tego nie można pogodzić ze specyfiką towaru lub charakterem braku zgodności z umową. Kodeks cywilny również posługuje się takim domniemaniem, jednak czas jego obowiązywania ograniczony jest obecnie do jednego roku.
Przedsiębiorca nie będzie mógł powoływać się na upływ terminu do stwierdzenia braku zgodności towaru z umową, jeżeli ów brak podstępnie zataił.
Jeżeli towar jest niezgodny z umową, konsument może żądać jego naprawy lub wymiany. Konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpić od umowy tylko wtedy, gdy:
- przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową;
- przedsiębiorca nie doprowadził towaru do zgodności z umową;
- brak zgodności towaru z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;
- brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;
- z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.
Konsument nie może odstąpić od umowy, jeżeli niezgodność towaru z umową jest nieistotna. Domniemywa się, że niezgodność towaru z umową jest istotna.
W razie odstąpienia od umowy konsument niezwłocznie zwraca towar przedsiębiorcy na jego koszt. Przedsiębiorca zwraca konsumentowi cenę niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania towaru lub dowodu jego odesłania.
Przedsiębiorca zwraca konsumentowi kwoty należne wskutek skorzystania z prawa obniżenia ceny niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o obniżeniu ceny.
W odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi, przedsiębiorca odpowiada za brak zgodności z umową treści cyfrowej lub usługi cyfrowej dostarczanych w sposób ciągły, który wystąpił lub ujawnił się w czasie, w którym zgodnie z umową miały być dostarczane. Czas ten nie może być krótszy niż dwa lata od dostarczenia towaru z elementami cyfrowymi. Domniemywa się, że brak zgodności z umową wystąpił w tym czasie, jeżeli w tym czasie się ujawnił.
Konsument udostępnia przedsiębiorcy towar podlegający naprawie lub wymianie. Przedsiębiorca odbiera od konsumenta towar na swój koszt, a następnie dokonuje naprawy lub wymiany w rozsądnym czasie od chwili, w której został poinformowany przez konsumenta o braku zgodności z umową.
Dostarczanie usług cyfrowych
Nowelizacja wprowadzi pojęcie dostarczania usług cyfrowych, czyli usług pozwalających na wytwarzanie, przechowywanie czy dostęp do danych w postaci cyfrowej. Przedsiębiorca obowiązany będzie dostarczać konsumentowi towar z elementami cyfrowymi, treść lub usługę cyfrową przez cały czas trwania umowy, informować konsumenta o aktualizacjach.
Regulacje dotyczące rękojmi za brak zgodności z umową treści lub usługi cyfrowej podobne są do wprowadzanych regulacji dot. rzeczy sprzedanej. Jeśli treść lub usługa cyfrowa są niezgodne z umową, konsument może żądać doprowadzenia do zgodności z umową. Przedsiębiorca obowiązany będzie sprostać żądaniu w rozsądnym czasie.
Przedsiębiorstwa nie będzie uprawniony do żądania zapłaty za czas, w którym treść lub usługa cyfrowa były niezgodne z umową, nawet jeśli przed odstąpieniem od umowy konsument z nich faktycznie korzystał.
Nowe obowiązki informacyjne przedsiębiorcy
Innym projektem przewidziano kolejną zmianę ustawy o prawach konsumenta, rozszerzającą m.in. obowiązki informacyjne przedsiębiorcy.
I tak, w przypadku zawierania umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, przedsiębiorca dodatkowo będzie musiał wskazywać konsumentowi swój numer telefonu (obecnie jest to uzależnione od dostępności takiego urządzenia), a także przewidzianą prawem odpowiedzialność za zgodność świadczenia z umową.
Zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu do odstąpienia
Przedsiębiorca nie będzie mógł przyjąć płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy w przypadku zawarcia umowy:
- podczas wycieczki organizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja i zawieranie umów,
- podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta,
- podczas pokazu.
Niedostosowanie się do ww. zakazu stanowić będzie wykroczenie, zagrożone karą grzywny.
Dłuższy termin do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa
Dodatkowo wydłużony zostanie termin do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo podczas wycieczki – do 30 dni.
Nowe pouczenie o prawie odstąpienia
W związku z powyższymi zmianami, zaktualizowana zostanie określona załącznikiem do ustawy treść pouczenia o prawie do odstąpienia od umowy, którą przedsiębiorca obowiązany jest przedstawiać konsumentowi. Zalecamy zapoznanie się z treścią pouczenia.
Poszerzenie katalogu nieuczciwych praktyk rynkowych i dodatkowe uprawnienia konsumenta
Do katalogu nieuczciwych praktyk rynkowych, czyli zachowań w obrocie sprzecznych z dobrymi obyczajami, dodane zostaną:
- podawanie wyników wyszukiwania bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania – w odpowiedzi na internetowe wyszukiwanie konsumenta,
- odsprzedaż konsumentom biletów na wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne lub sportowe, jeżeli przedsiębiorca nabył je z wykorzystaniem oprogramowania pozwalającego mu obchodzić środki techniczne lub przekraczać limity techniczne nałożone przez pierwotnego sprzedawcę, aby obejść ograniczenia nałożone w odniesieniu do liczby biletów, które dana osoba może kupić, lub innych zasad mających zastosowanie do zakupu biletów,
- twierdzenie przez przedsiębiorcę, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, że te opinie zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli, mimo że przedsiębiorca ten nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków, aby sprawdzić, czy opinie te pochodzą od tych konsumentów,
- zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów albo zniekształcanie opinii lub rekomendacji konsumentów w celu promowania produktów.
Dodatkowo do uprawnień konsumenta, którego interes został zagrożony lub naruszony dokonaniem nieuczciwej praktyki rynkowej, wśród których wymienić można m.in. żądanie zaniechania tej praktyki i naprawienia szkody, dodane zostanie uprawnienie do żądania obniżenia ceny.
Koniec ze sztucznymi wyprzedażami
Powszechną praktyką profesjonalnych sprzedawców jest podnoszenie ceny towaru, a następnie obniżanie jej w celu sztucznego podniesienia wartości upustu ceny. Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, to za każdym razem, jeśli przedsiębiorca będzie informował o obniżeniu ceny, obowiązany będzie uwydatniać informację o najniższej cenie, obowiązującej w okresie 30 dni przed obniżką. Niedostosowanie się do tych obowiązków może skutkować nałożeniem kary pieniężnej do 20.000 zł.
Kolejne zmiany w restrukturyzacji
W Rządzie trwają obecnie prace nad projektem nowelizującym prawo restrukturyzacyjne.
Nowelizacja wprowadzi pojęcie tzw. restrukturyzacji zapobiegawczej, która będzie przeprowadzana w postępowaniu o zatwierdzenie układu, przyspieszonym postępowaniu układowym oraz postępowaniu układowym. W postępowaniu sanacyjnym przeprowadzana będzie tzw. restrukturyzacja sanacyjna.
Test zaspokojenia
Na nadzorcę sądowego i zarządcę nałożony zostanie nowy obowiązek – sporządzanie testu zaspokojenia, który powinien zawierać:
- wycenę wskazującą metody i założenia przyjęte w trakcie jej sporządzania, która obejmuje:
- wartość przedsiębiorstwa dłużnika przy założeniu realizacji planu restrukturyzacyjnego i kontynuacji działalności gospodarczej przez dłużnika;
- wartość majątku dłużnika przy założeniu ogłoszenia jego upadłości i sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości oraz odstąpienia od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości i sprzedaży poszczególnych składników majątku. Jeżeli składniki majątku dłużnika są obciążone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską lub innymi prawami i skutkami ujawnienia praw i roszczeń osobistych, w wycenie należy oddzielnie podać, które z tych praw pozostają w mocy po sprzedaży w postępowaniu upadłościowym, a także ich wartość oraz wartość składników majątku nimi obciążonych.
- informację o przewidywanym stopniu zaspokojenia wierzycieli, których wierzytelności są objęte układem, w postępowaniu upadłościowym, które byłoby prowadzone wobec dłużnika, zawierającą następujące dane:
- wartość majątku dłużnika,
- przewidywany czas trwania postępowania upadłościowego oraz przewidywaną wysokość kosztów postępowania upadłościowego oraz innych zobowiązań masy upadłości,
- kategorię, w której w postępowaniu upadłościowym byliby zaspokajani wierzyciele stanowiący grupy reprezentujące odrębne kategorie interesu;
- ocenę, czy wierzytelności objęte układem będą zaspokojone w większym stopniu w przypadku zawarcia i wykonania układu, czy w postępowaniu upadłościowym.
Sporządzenie wyceny można będzie zlecić osobie trzeciej.
Obowiązek sporządzania testu zaspokojenia nie będzie dotyczył dłużnika będącego mikroprzedsiębiorcą.
Mediator w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Nowelizacja umożliwi zaangażowanie w proces restrukturyzacji mediatora, którego nadzorca lub zarządca będą mogli przybrać do pomocy w negocjacjach w przedmiocie zawarcia układu pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami. Koszt umowy zawartej z mediatorem będzie wliczany do części wynagrodzenia nadzorcy lub zarządcy.
Objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych hipoteką i zastawem
Obecnie układ nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonych na mieniu dłużnika ograniczonym prawem rzeczowym, np. hipoteką czy zastawem, chyba, że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie układem. Nowelizacja zakłada zniesienie tego wyłączenia. W związku z tym wierzyciele, których należności są zabezpieczone rzeczowo, będą objęci układem.
Propozycje układowe obejmujące wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo będą musiały zakładać stopień zaspokojenia nie mniej korzystny, niż w potencjalnym postępowaniu upadłościowym, chyba, że wierzyciel wyrazi zgodę na mniej korzystne warunki.
Sposób zaspokojenia musi być tożsamy ze sposobem wskazanym w umowie, chyba, że wierzyciel zgodzi się na inny sposób zaspokojenia.
Skutki sprzedaży w wykonaniu układu
Obecnie sprzedaż w wykonaniu układu obejmującego likwidację majątku dłużnika nie wywołuje sprzedaży egzekucyjnej. Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, ta zasada się nie zmieni, natomiast propozycje układowe będą mogły zakładać, że likwidacja składników majątku dłużnika wywoła skutki jak sprzedaż dokonana przez syndyka w postępowaniu upadłościowym.
Do propozycji układowych zawierających taką klauzulę należy dołączyć zgodę osoby, której wierzytelności zabezpieczone są hipoteką bądź zastawem.
Sąd będzie mógł zmienić układ bez porozumienia z uczestnikami
Obecnie procedura zatwierdzania układu zakłada, że jeśli zgromadzenie wierzycieli przyjęło układ, to w dalszej kolejności układ podlega zatwierdzeniu przez sąd, którego możliwości ograniczone są do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia układu. Nowelizacja zakłada wprowadzenie możliwości dokonywania przez sąd zmian w przyjętym układzie, jeśli zmiany te nie naruszają istotnych postanowień układu i na skutek ich prowadzenia sąd zatwierdzi układ.
Zatwierdzenie układu mimo jego nieprzyjęcia
Dodatkowo sąd będzie mógł na wniosek dłużnika zatwierdzić układ mimo jego nieprzyjęcia, jeżeli:
- większość grup wierzycieli głosowała za układem (w tym co najmniej jedna grupa wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo lub wierzycieli o wyższym stopniu uprzywilejowania), a w przypadku niespełnienia tego warunku, za przyjęciem układu głosowała grupa lub grupy wierzycieli stanowiące co najmniej połowę grup należących do tych kategorii wierzycieli, które w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego otrzymałyby jakiekolwiek zaspokojenie, przy zastosowaniu wyceny zakładającej kontynuację działalności przedsiębiorstwa dłużnika;
- wyrażająca sprzeciw grupa wierzycieli uzyska w drodze układu co najmniej ten sam stopień zaspokojenia, jak każda inna grupa wierzycieli o takim stopniu uprzywilejowania w postępowaniu upadłościowym oraz wyższy stopień zaspokojenia niż jakakolwiek inna grupa o niższym stopniu uprzywilejowania w postępowaniu upadłościowym;
- dotychczasowi wspólnicy, udziałowcy lub akcjonariusze nie otrzymają w wyniku przyjęcia układu wartości przekraczającej wartość wniesionych przez siebie środków, w ramach realizacji planu restrukturyzacyjnego.
Skutki postępowania restrukturyzacyjnego dla egzekucji
Od dnia przyjęcia układu do dnia zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego lub prawomocnego umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego postępowania egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem są zawieszone z mocy prawa.
Dodatkowo niedopuszczalne będzie skierowanie egzekucji do majątku dłużnika oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku.
Nie będzie to jednak zakaz bezwzględny, bowiem na wniosek wierzyciela, sędzia-komisarz będzie mógł uchylić zawieszenie postępowania egzekucyjnego lub zezwolić na skierowanie egzekucji do majątku dłużnika oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia, gdyby zawieszenie egzekucji lub zakaz jej wszczęcia prowadził do rażącego pokrzywdzenia wierzyciela.
Postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wszczęte przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania na okres czterech miesięcy od dnia otwarcia postępowania (w postępowaniu sanacyjnym okres ten wynosi 12 miesięcy). W tym czasie nie jest dopuszczalne prowadzenie egzekucji. Warto wskazać, że zasady te nie mają zastosowania do egzekucji świadczeń alimentacyjnych, należności ze stosunku pracy oraz rent z tyt. odszkodowania.
Z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ, umarzane z mocy prawa będą postępowania zabezpieczające i egzekucyjne, dotyczące wierzytelności objętych układem.