W Rządzie trwają przygotowania do złożenia w Sejmie projektu ustawy nowelizującej Kodeks karny skarbowy i niektóre inne ustawy. Nowelizacja szykuje szereg zmian w przepisach karnoskarbowych. Opiszemy krótko najważniejsze z nich.

Odpowiedzialny posiłkowo będzie zobowiązany do uiszczenia podatku

Kodeks karny skarbowy przewiduje tak zwaną odpowiedzialność posiłkową za karę grzywny, wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego. Odpowiedzialności tej podlega osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, jeśli sprawcą przestępstwa jest osoba prowadząca sprawy tego podmiotu jako pełnomocnik, zarządca, pracownik bądź w innym charakterze, a zastępowany podmiot odniósł albo mógł odnieść z popełnionego przestępstwa jakąkolwiek korzyść majątkową. Ta zasada obowiązuje od początków kodeksu. Nowym pomysłem Rządu jest umożliwienie sądowi zobowiązania podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej do uiszczenia należności publicznoprawnej uszczuplonej przestępstwem.

Ograniczenie możliwości orzekania ograniczenia wolności zamiast pozbawienia wolności

Obecnie, jeśli przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą pozbawienia wolności, sąd może pod pewnymi warunkami zamiast niej orzec karę ograniczenia wolności. Nowelizacja zakłada wyłączenie możliwości orzekania kary ograniczenia wolności w przypadku przestępstwa wystawienia lub posługiwania się nierzetelną fakturą lub rachunkiem, jeśli kwota podatku wynikająca z takiego dokumentu jest wielkiej wartości, tzn. przekracza tysiąckrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia. Wobec sprawcy takich przestępstw sąd nie będzie mógł warunkowo umorzyć postępowania.

Wyższe kary za przestępstwa skarbowe

W przypadku popełnienia przestępstw skarbowych w określonych warunkach, na przykład w przypadku recydywy, sąd zobowiązany jest zastosować nadzwyczajne obostrzenie kary, czyli orzec karę wyższą, niż wynikającą z ogólnych zasad karania za dane przestępstwo skarbowe. I tak, kara nadzwyczajnie obostrzona w przypadku orzekania pozbawienia wolności obecnie nie może przekroczyć 10 lat pozbawienia wolności. Nowelizacja zakłada podwyższenie maksymalnego wymiaru kary nadzwyczajnie obostrzonej do 15 lat pozbawienia wolności.

Zmiany w zakresie przepadku przedmiotów

Obecnie można orzekać przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa skarbowego, narzędzi do jego popełnienia czy przedmiotów zabronionych (bądź równowartości tych przedmiotów) w przypadku popełnienia pewnych przestępstw. Nowelizacja wprowadzi możliwość orzekania przepadku towarów, co do których można było przypuszczać, że stanowią przedmiot przemytu.

Jeśli sąd orzeka przepadek urządzeń do gier hazardowych, w pewnych sytuacjach można wykonać takie orzeczenie przez ich sprzedaż podmiotom uprawnionym do urządzania gier hazardowych. Nowelizacja zakłada wprowadzenie obowiązkowego zniszczenia takich urządzeń lub automatów.

Sąd obowiązkowo orzeka przepadek korzyści majątkowej uzyskanej przez sprawcę z popełnienia przestępstwa. W poważniejszych przypadkach (korzyści o dużej wartości lub gdy przestępstwo zagrożone jest karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności), za korzyść majątkową uznaje się mienie, które sprawca objął we władanie w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa skarbowego do chwili wydania wyroku. W przypadku tych poważniejszych przestępstw ww. domniemanie będzie stosowane także w sytuacji, gdy to osoba trzecia osiągnie korzyść majątkową.

Wydłużenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej

Kodeks karny skarbowy przewiduje środek karny, polegający na możliwości orzeczenia zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej przez okres od 1 roku do 5 lat w przypadku popełnienia niektórych przestępstw. Nowelizacja przewiduje wydłużenie maksymalnego czasu trwania takiego zakazu do 10 lat.

Zmiany w przedawnieniu karalności

Co do zasady karalność przestępstw skarbowych ustaje z upływem określonego czasu. Instytucja ta zwana jest przedawnieniem karalności i wyraża się w tym, że po upływie określonego w kodeksie okresu nie można skazać sprawcy za przestępstwo skarbowe. Termin przedawnienia wyrażany jest w latach:

5 lat od popełnienia czynu zabronionego w przypadku przestępstwa zagrożonego karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat
10 lat od popełnienia czynu zabronionego w przypadku przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,

– i rozpoczyna bieg z końcem roku, w którym upłynął termin płatności należności publicznoprawnej (w przypadku przestępstw polegających na uszczupleniu należności publicznoprawnej).

Istnieje także zasada, zgodnie z którą jeśli przestępstwo polegało na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej, to jego karalność przedawnia się z chwilą przedawnienia takiej należności publicznoprawnej. Co do zasady należności publicznoprawne przedawniają się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności. Aby zobrazować, jak istotna jest ta regulacja, wyobraźmy sobie, że termin zapłaty należności upływa 30 września 2021 roku. Sprawca popełnia ciężkie przestępstwo skarbowe związane z uszczupleniem tej należności 30 września 2021 roku. Termin przedawnienia należności publicznoprawnej wynosi 5 lat, liczonych od 31 grudnia 2021 roku, a zatem upłynie 31 grudnia 2026 roku. Z kolei termin przedawnienia karalności przestępstwa upływałby 30 września 2031 roku. Z uwagi na wskazaną regulację, karalność przestępstwa ustanie z chwilą przedawnienia należności publicznoprawnej, a zatem nie będzie można ścigać sprawcy od 1 stycznia 2027 roku.

Nowelizacja zakłada usunięcie powyższej zasady. Przedawnienie należności publicznoprawnej już nie będzie pociągało za sobą przedawnienia karalności.

Jeszcze istotniejsza zmiana w zakresie przedawniania przestępstw skarbowych związana jest z sytuacją, w której w okresie biegu terminu przedawnienia wszczęto postępowanie karne. Obecnie, jeśli w ww. okresie wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność ustaje z upływem 5 lub 10 lat od zakończenia tego okresu (czyli – w uproszczeniu – termin przedawnienia wynosi odpowiednio 10 lub 20 lat). Nowelizacja zakłada modyfikację tej zasady – jeśli w okresie biegu terminu przedawnienia wszczęte zostanie postępowanie in rem (czyli w przedmiocie popełnienia przestępstwa, a nie wobec konkretnego sprawcy), karalność przestępstwa skarbowego ustanie z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu. Różnica jest bardzo duża – obecnie termin przedawnienia karalności wydłuża jedynie wszczęcie postępowania przeciwko konkretnej osobie, a po wejściu w życie zmian, każde wszczęcie postępowania w sprawie przestępstwa będzie przedłużało bieg terminu przedawnienia wobec dowolnej osoby, której następnie postawione zostaną zarzuty. Podobne zmiany dotyczą także przedawniania wykroczeń.

Termin przedawnienia karalności wykroczeń skarbowych wydłużony zostanie z 1 roku do 2 lat.

Obniżenie minimalnej wysokości grzywny

Obniżona zostanie minimalna wysokość grzywny. Obecnie wynosi ona 1/10 minimalnego wynagrodzenia, a po wejściu w życie zmian wyniesie 1/20 minimalnego wynagrodzenia.

Ściganie przestępstw karnoskarbowych popełnionych za granicą

W ustawie znajduje się definicja tzw. przestępstwa skarbowego skierowanego przeciwko istotnym interesom finansowym państwa polskiego. Aby przestępstwo skarbowe miało taki przymiot, musi zagrażać Skarbowi Państwa powstaniem uszczerbku finansowego w wysokości co najmniej dziesięciokrotności wielkiej wartości. Wielka wartość to wartość przekraczająca 1.000 razy wysokość minimalnego wynagrodzenia (a zatem obecnie za wielką wartość uznaje się 3.010.000 zł). Wobec tego przestępstwo skierowane przeciwko istotnym interesom państwa polskiego to przestępstwo zagrażające uszczerbkiem w wysokości co najmniej 30.100.000 zł. Nowelizacja zakłada obniżenie tej wartości do pięciokrotności wielkiej wartości, czyli 15.050.000 zł.

Popełnienie przestępstwa skarbowego przeciwko istotnym interesom finansowym państwa polskiego uzasadnia zastosowanie krajowych przepisów karnoskarbowych względem obywatela polskiego lub cudzoziemca w razie popełnienia takiego przestępstwa za granicą.

Nowe przestępstwa skarbowe

Nowelizacja przewiduje utworzenie nowych typów czynów zabronionych:

Przestępstwo skarbowe	Kara
Nieprzechowywanie ksiąg i dokumentów związanych z ich prowadzeniem do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego	Grzywna do 240 stawek dziennych
Brak zawiadomienia w terminie właściwego organu o miejscu przechowywania księgi i dokumentów związanych z jej przedawnieniem w razie likwidacji lub rozwiązania podmiotu	Grzywna do 240 stawek dziennych
Udostępnianie nieruchomości lub środków do prowadzenia lub urządzania gry hazardowej bez koncesji lub zezwolenia	Grzywna do 360 stawek dziennych
Utrudnianie czynności służbowej (np. eksperymentu) osobie uprawnionej do kontroli celno-skarbowej w zakresie urządzania i prowadzenia gier hazardowych	Grzywna do 720 stawek dziennych

Nowelizacja kodeksu pracy

W Rządowym Centrum Legislacji trwają prace nad nowelizacją kodeksu pracy, która ma na celu m. in. zwiększenie ochrony pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony oraz znaczne poszerzenie zakresu informacji, których udzielać mają pracodawcy pracownikom.

Skrócenie maksymalnego okresu zatrudnienia pracowników na próbę

Kodeks pracy zna trzy rodzaje umów o pracę – umowę na okres próbny, na czas określony i na czas nieokreślony.

Umowę o pracę na okres próbny zawiera się na czas nieprzekraczający 3 miesięcy. Jeśli nowelizacja kodeksu pracy wejdzie w życie, maksymalna długość umowy na okres próbny uzależniona będzie od długości planowanego zatrudnienia pracownika:

Jeśli następna umowa ma być zawarta na czas określony nieprzekraczający 6 miesięcy, umowa o pracę może być zawarta na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca
Jeśli następna umowa ma być zawarta na czas określony wynoszący od 6 miesięcy do 12 miesięcy, umowa o pracę może być zawarta na okres próbny nieprzekraczający 2 miesięcy.

Dodatkowo strony będą mogły w takiej umowie postanowić, że ulegnie ona przedłużeniu o czas urlopu i o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.

Pracodawca nie będzie mógł zakazać pracownikowi zatrudnienia w innym podmiocie

Wprowadzona zostanie zasada, że pracodawca nie może zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą.

Nowe zasady wypowiadania umów o pracę na czas określony

Obecnie w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy na czas nieokreślony lub rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia powinna znaleźć się informacja o przyczynie rozwiązania stosunku pracy. Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, pracodawca zobowiązany będzie uzasadniać także wypowiedzenie umowy zawartej na czas określony.

Podobnie pracodawca zobligowany będzie informować o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony zakładową organizację związkową, reprezentującą pracownika.

Dodatkowo w razie ustalenia niezasadnego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia umowy o pracę, sąd będzie mógł orzec o bezskuteczności wypowiedzenia (lub o przywróceniu do pracy) już nie tylko w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony, ale także na czas określony. Dotychczas w przypadku nieprawidłowego wypowiedzenia umowy na czas określony, pracownikowi przysługiwało jedynie roszczenie o odszkodowanie.

Więcej treści w umowie o pracę

Obecnie umowa o pracę powinna określać:

Strony umowy
Rodzaj umowy
Datę zawarcia umowy
Warunki pracy i płacy, w szczególności:
1. Rodzaj pracy
2. Miejsce wykonywania pracy
3. Wynagrodzenie ze wskazaniem jego składników
4. Wymiar czasu pracy
5. Termin rozpoczęcia pracy.

Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, umowa o pracę będzie musiała dodatkowo określać:

Adres siedziby lub zamieszkania pracodawcy
Czas trwania umowy zawartej na okres próbny lub umowy na czas określony.

Nowe obowiązki informacyjne pracodawcy – uwaga na sankcje

Przypomnijmy, że pracodawca ma obowiązek informować pracownika na piśmie w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia do pracy o:

obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
częstotliwości wypłat wynagrodzenia,
wymiarze urlopu wypoczynkowego,
długości okresu wypowiedzenia umowy,
układzie zbiorowym pracy

a jeśli pracodawca nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy, to zakres informacji obejmuje również:

porę nocną
miejsce, termin i czas wypłaty wynagrodzenia
sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy
sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, pracodawca dodatkowo będzie obowiązany informować pracownika o:

przyjętych procedurach awansu,
dobowym i tygodniowym wymiarze czasu pracy,
przerwach w pracy,
dobowym i tygodniowym odpoczynku,
zasadach dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych i rekompensaty za nią,
w przypadku pracy zmianowej – zasadach dotyczących przechodzenia ze zmiany na zmianę,
w przypadku kilku miejsc wykonywania pracy – zasadach przemieszczania się między miejscami wykonywania pracy,
innych niż określone w umowie o pracę składnikach wynagrodzenia oraz świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych,
obowiązującej procedurze rozwiązania stosunku pracy, w tym o wymogach formalnych, długości okresów wypowiedzenia oraz terminie odwołania się do sądu pracy lub, jeżeli nie jest możliwe określenie długości okresów wypowiedzenia w dacie przekazywania pracownikowi tej informacji, sposób ustalania takich okresów wypowiedzenia,
prawie pracownika do szkoleń zapewnianych przez pracodawcę, w szczególności o liczbie przysługujących pracownikowi dni szkoleń w roku kalendarzowym oraz o polityce szkoleniowej pracodawcy.

Prawidłowe dochowanie przez pracodawcę obowiązków informacyjnych będzie istotne, ponieważ zaniechanie poinformowania pracownika o ww. kwestiach będzie zagrożone karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.

Jeśli są Państwo zainteresowani weryfikacją, czy w prowadzonych przez Państwa zakładach pracy spełnione są wszystkie wymogi informacyjne nowego kodeksu pracy, zapraszamy do kontaktu. Możemy także pomóc w przygotowaniu dostosowanych do Państwa formularzy informacyjnych.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej

Pracownicy otrzymają dodatkowe zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeśli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do ½ wynagrodzenia. Pracodawca zobowiązany będzie udzielić takiego zwolnienia na żądanie pracownika, zgłoszone najpóźniej w dniu skorzystania ze zwolnienia.

Urlopy opiekuńcze – nie tylko na dzieci

Nowelizacja kodeksu pracy wprowadzi nowy rodzaj urlopu – tzw. urlopy opiekuńcze.

Pracownikowi będzie przysługiwał urlop opiekuńczy w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym. Celem urlopu opiekuńczego będzie zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia członkowi rodziny lub osobie zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, jeśli ta osoba wymaga opieki z poważnych względów medycznych.

Członkiem rodziny w rozumieniu tych przepisów jest syn, córka, matka, ojciec lub małżonek.

Urlopu udziela się na wniosek pracownika złożony na trzy dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Dłuższy urlop rodzicielski

Wydłużone zostaną okresy urlopu rodzicielskiego – z 32 do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz z 34 do 43 tygodni w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Elastyczna organizacja pracy dla rodziców dzieci do lat 8

Nowelizacja wprowadzi instytucję „elastycznej organizacji pracy”, czyli możliwość zastosowania preferencyjnego dla pracownika trybu wykonywania pracy. Dopuszczalne formy takiej elastycznej organizacji to:

Telepraca
Przerywany czas pracy (według z góry ustalonego rozkładu przewidującego maksymalnie jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą do 5 godzin)
System skróconego tygodnia pracy (wykonywanie pracy przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia przy wydłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy do maksymalnie 12 godzin)
System pracy weekendowej (wykonywanie pracy wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta)
Ruchomy czas pracy (różne godziny rozpoczynania pracy)
Indywidualny rozkład czasu pracy
Obniżenie wymiaru czasu pracy.

Ustalenie elastycznej organizacji pracy może nastąpić na umotywowany wniosek pracownika, opiekującego się dzieckiem do 8 roku życia.

BiuletynKwiecień 2022 rok

Spis treści

Zmiany w prawie karnym skarbowym