NEWSLETTER
Nr 28, marzec 2023 roku
Malinowscy i Wspólnicy. Radcowie Prawni. Spółka partnerska
Spis treści
Konsumencka pożyczka lombardowa.
Czym jest pożyczka lombardowa?
Prowadzenie lombardu działalnością regulowaną.
Rodzaje zabezpieczeń lombardowych i wykonanie umowy.
Obowiązki informacyjne lombardu.
Zasady dotyczące dzisiejszych lombardów.
Nowe regulacje dot. rozwiązywania sporów zbiorowych pracy.
Wyłanianie reprezentacji organizacji związkowych.
Adresatem żądań będzie nie tylko formalny pracodawca.
Nowe obowiązki platform cyfrowych.
Obowiązki operatorów platform cyfrowych.
Konsumencka pożyczka lombardowa
Geneza
Lombardy na polskim rynku mają bardzo silną pozycję, która z roku na rok rośnie. Z danych Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP) [1] wynika, że kiedykolwiek z usług lombardu skorzystało 14% Polaków. Łącznie jest to już prawie 4,5 mln. Od marca 2020 roku z tej metody pozyskiwania środków pieniężnych skorzystało 5% obywateli.
Po 10 latach obowiązywania ustawy o kredycie konsumenckim dostrzeżono, iż przedsiębiorcy prowadzący działalność lombardową unikają formalnego rejestrowania i funkcjonowania jako lombardy, dzięki czemu omijają obowiązek stosowania przedmiotowej ustawy. Nierzadko klienci nie mają możliwości wcześniejszego zapoznania się z treścią umowy oraz nie są informowani o zasadach kalkulacji kosztów pożyczki. Głównym celem regulacji jest ograniczenie szarej strefy i zwiększenie ochrony konsumenta.
Czym jest pożyczka lombardowa?
Projekt ustawy definiuje umowę konsumenckiej pożyczki lombardowej jako umowę, na podstawie której przedsiębiorca zobowiązuje się oddać do dyspozycji konsumenta środki pieniężne, a konsument zobowiązuje się do zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w oznaczonym terminie oraz do ustanowienia zabezpieczenia lombardowego. Wprowadzenie nowego rodzaju umowy nazwanej ma na celu wyróżnienie typu umów z konsumentami, dla których jedynym zabezpieczeniem wykonania umowy jest ustanowienie zastawu na rzeczy ruchomej. Zaproponowana konstrukcja umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej oparta jest na konstrukcji umowy pożyczki, przyjętej w kodeksie cywilnym, z uwzględnieniem cech charakterystycznych takiej umowy zabezpieczonej zastawem.
Jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że celem umowy jest zawarcie umowy spełniającej warunki umowy pożyczki lombardowej, zgodnie z zamysłem projektodawców w razie wątpliwości umowę taką uznaje się za umowę pożyczki lombardowej niezależnie od jej formy lub nazwy. Wprowadzenie przedmiotowej regulacji ma stanowić zabezpieczenie stosowania projektowanej ustawy.
Prowadzenie lombardu działalnością regulowaną
Działalność lombardów będzie działalnością regulowaną, podlegającą wpisowi do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową, prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Prowadzenie działalności lombardowej bez takiego wpisu będzie sankcjonowane grzywną do 500.000 zł.
Ważnym elementem projektu jest wskazanie, iż działalność lombardowa może być wykonywana wyłącznie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej, a minimalny kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o której mowa, wynosić będzie 50 000 zł (przypomnijmy, że dla zwykłej spółki z o.o. minimalny kapitał zakładowy wynosi 5 000 zł). Doprecyzowano również, że kapitał zakładowy spółki ma być pokrywany wyłącznie wkładem pieniężnym, a środki na pokrycie tego kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych.
Co istotne, podmioty nieprowadzące działalności lombardowej, a posługujące się określeniem „lombard” w firmie, będą musiały zmienić to określenie w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Rodzaje zabezpieczeń lombardowych i wykonanie umowy
Zabezpieczenie lombardowe polegać będzie na ograniczeniu prawa do dysponowania przedmiotem zabezpieczenia. Może polegać na przykład na:
- Przewłaszczeniu przedmiotu zabezpieczenia
- Zobowiązaniu konsumenta do przeniesienia własności przedmiotu w razie braku spłaty w terminie
- Upoważnieniu lombardu do sprzedaży przedmiotu w razie braku spłaty w terminie
- Ustanowieniu zastawu na rzecz lombardu.
Co istotne, za zobowiązania wynikające z zawarcia umowy pożyczki lombardowej konsument odpowiadać będzie wyłącznie przedmiotem zabezpieczenia, chyba, że przedmiot ten nie stanowił jego własności lub nie uzyskano wymaganej prawem zgody osoby trzeciej na ustanowienie zabezpieczenia. Konsekwencją przyjęcia takiego rozwiązania jest brak możliwości zaspokojenia roszczenia lombardu z innych składników majątkowych dłużnika (na przykład w drodze egzekucji z rachunków bankowych).
W razie braku spłaty pożyczki, przedmiot zabezpieczenia stanie się automatycznie własnością lombardu i lombard może zaspokoić pozostałą do zapłaty kwotę przez jego sprzedaż. Lombard może zaoferować przedmiot zabezpieczenia do sprzedaży po upływie 30 dni i nie później, niż 60 dni od dnia upływu terminu do zapłaty. Co do zasady sprzedaży dokonuje się przez trwającą co najmniej 14 dni aukcję elektroniczną (chyba, że wartość pożyczki nie przekroczyła 500,00 zł).
Pożyczkodawca będzie obowiązany do zwrotu kwoty nadwyżki ze sprzedaży zastawionego przedmiotu, jeśli okaże się, że udało się przedmiot sprzedać drożej, niż zaległa kwota do zapłaty. Przedsiębiorca może pomniejszyć nadwyżkę o nie więcej niż 20%, co ma w założeniu zapewnić przedsiębiorcy pokrycie kosztów związanych z przechowaniem i sprzedażą takiej rzeczy.
Jeśli konsument nie spłacił pożyczki w terminie, ustawodawca dał mu szansę do uniknięcia utraty przedmiotu zabezpieczenia – w tym celu w terminie 30 dni od upływu terminu do zapłaty może zapłacić zaległe zobowiązanie (podwyższone o maksymalnie 20% zgodnie z umową). Wówczas zabezpieczenie wygaśnie i lombard obowiązany będzie do zwrotu przedmiotu zabezpieczenia.
Proponowane zmiany stanowią bardzo istotną zmianę w stosunku do obecnych praktyk rynkowych i mogą być szczególnie istotne dla klientów, którzy skorzystają z pożyczki lombardowej zastawiając przedmioty o wysokiej wartości.
Obowiązki informacyjne lombardu
Projekt ustawy przewiduje nałożenie na podmioty prowadzące działalność lombardową szeregu obowiązków. Jednym z nich jest szczegółowe informowanie klientów o istotnych warunkach udzielania pożyczki lombardowej jeszcze przed podpisaniem umowy. Klientowi będą dostarczane informacje m. in. o:
- kwocie pożyczki lombardowej;
- całkowitym koszcie pożyczki lombardowej i jego składnikach;
- zasadach i terminie spłaty całkowitej kwoty do spłaty;
- skutkach braku spłaty całkowitej kwoty do spłaty;
- opisie przedmiotu zabezpieczenia lombardowego;
- sposobie ustanowienia zabezpieczenia lombardowego;
- szacunkowej wartość przedmiotu zabezpieczenia lombardowego i sposobie jej określenia;
- trybie sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego;
- procentowej wartości pomniejszenia nadwyżki;
- procentowej wartości niezapłaconej kwoty, jaką konsument powinien zapłacić, gdy reguluje płatności po terminie (maksymalnie 20%).
Konsument musi zostać poinformowany o warunkach zawieranej umowy. W celu zabezpieczenia ochrony konsumenta wprowadzony zostanie obowiązek zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa musi być sformułowana w sposób przejrzysty dla pożyczkobiorcy.
Zawarcie umowy na odległość
Ustawodawca przewidział możliwość zawarcia umowy na odległość. Wówczas konsumentowi przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia.
Zasady dotyczące dzisiejszych lombardów
Podmioty, które dzisiaj prowadzą działalność lombardową, będą mogły ją kontynuować bez wpisu do rejestru lombardów KNF nie dłużej, niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. W takim terminie przedsiębiorca obowiązany będzie złożyć wniosek o wpis.
Nowe regulacje dot. rozwiązywania sporów zbiorowych pracy
Geneza
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło projekt nowej ustawy o sporach zbiorowych pracy, która ma zastąpić obowiązującą obecnie ustawę o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Większość proponowanych rozwiązań stanowi modyfikację obecnych przepisów.
Związkom zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu w granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne ustawa może ograniczyć prowadzenie strajku lub zakazać go w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach. Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców oraz innych wolności związkowych może podlegać jedynie takim ograniczeniom ustawowym, jakie dopuszczalne są w umowach międzynarodowych, wiążących Polskę.
Zakres sporu zbiorowego
Obowiązujące obecnie przepisy ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych enumeratywnie definiują przedmiot sporu zbiorowego. Aktualnie spór zbiorowy pracowników z pracodawcą może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Jednak interpretacja zakresu przedmiotu sporu przez związki zawodowe jest bardzo szeroka. Spory są wszczynane we wszelkich sprawach które dotyczą zbiorowych praw i interesów pracowników.
Zamysłem projektodawców jest odejście od enumeratywnie określonych przedmiotów sporu zbiorowego. W przyszłej ustawie spór zbiorowy będzie sporem osób wykonujących pracę zarobkową z pracodawcą lub pracodawcami o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa, związane z wykonywaniem pracy.
Wyłanianie reprezentacji organizacji związkowych
Obecnie każda organizacja związkowa może wszcząć i prowadzić spór zbiorowy. Niestety w zakładach pracy pojawia się problem w sytuacji, gdy większość związków zawodowych zawarło porozumienie z pracodawcą, a tylko wybrane odrzucają porozumienie. Pracodawca nie jest w stanie zakończyć sporu. W celu ujednolicenia przepisów proponuje się wprowadzenie wymogu wyłaniania wspólnej reprezentacji organizacji związkowych.
Adresatem żądań będzie nie tylko formalny pracodawca
Nowa ustawa wprowadzi definicję tzw. pracodawcy dominującego, czyli jednostki wywierającej wpływ na funkcjonowanie innego pracodawcy, np. z tytułu własności, udziałów lub akcji albo innych powiązań organizacyjnych. W konsekwencji pracodawca dominujący będzie traktowany tak, jak pracodawca formalny, a co za tym idzie – pracownicy będą uprawnieni do kierowania swoich żądań bezpośrednio do pracodawcy dominującego, nawet z pominięciem rzeczywistego zainteresowanego.
Czas trwania sporu
Jednym z założeń projektu ustawy o sporach zbiorowych jest konkretne określenie czasu trwania sporu zbiorowego. Przeciąganie sporu zbiorowego nie wpływa pozytywnie na działalność zakładu pracy oraz obniża szansę na skuteczne prowadzenie negocjacji. Jeśli ustawa wejdzie w życie, spór zbiorowy będzie mógł trwać maksymalnie 9 miesięcy z możliwością przedłużenia o dodatkowe 3 miesiące. Po upływie tego czasu spór wygaśnie z mocy prawa.
Mediacja prewencyjna
W aktualnym stanie prawnym pracodawca podejmuje niezwłocznie rokowania w celu rozwiązania sporu w drodze porozumienia, zawiadamiając równocześnie o powstaniu sporu właściwego okręgowego inspektora pracy. Rokowania są więc prowadzone wyłącznie przez strony powstałego konfliktu i kończą się podpisaniem porozumienia bądź sporządzeniem protokołu rozbieżności. Dopiero na późniejszym etapie pojawia się mediator. W konsekwencji strony mogą być już mocno skonfliktowane i niechętne do ustępstw. W celu umożliwienia osiągnięcia porozumienia jak najszybciej proponuje się wprowadzenie instytucji mediacji prewencyjnej. Strony już na wcześniejszych stadiach będą mogły skorzystać z bezstronnego, profesjonalnego mediatora. Wprowadzenie mediacji prewencyjnej może przyczynić się do wzrostu liczby porozumień na wczesnym etapie sporu.
Nowe obowiązki platform cyfrowych
Rada UE przyjęła nowelizację dyrektywy w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania. Przyczyną wdrożenia dyrektywy było dostrzeżenie przez Komisję Europejską przeszkód w uzyskaniu informacji o dochodach sprzedawców korzystających z pośrednictwa platform cyfrowych, a także problem zbyt niskiej skuteczności współpracy administracji podatkowych państw członkowskich. Wielu sprzedawców uchyla się od opodatkowania w przestrzeni cyfrowej i z tego powodu poszczególne państwa UE indywidualnie nałożyły na operatorów platform obowiązki sprawozdawcze dotyczące dochodów z działalności wykonywanej za pośrednictwem platform cyfrowych.
Obowiązki operatorów platform cyfrowych
Przepisy znajdujące się w projekcie ustawy nakładają szereg nowych obowiązków na operatorów platform cyfrowych, tj. podmioty, które zawierają umowy ze sprzedawcami w celu udostępnienia im platformy lub jej części. Zgodnie z opublikowanym projektem, operatorzy platform będą obowiązani w szczególności do:
- przekazywania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o sprzedawcach podlegających raportowaniu oraz
- przestrzegania określonych procedur należytej staranności (procedury te dotyczą m.in. ustalenia statusu sprzedawców, ich rezydencji oraz wiarygodności uzyskanych informacji), również w przypadku sprzedawców, którzy byli zarejestrowani na platformie na dzień 1 stycznia 2023 roku.
Raportowaniu do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej podlegać mają informacje dotyczące następujących aktywności („stosownych czynności”):
- najem nieruchomości lub ich części, w tym pomieszczeń przynależnych (np. garaży, pól kempingowych, pokoi, parkingów);
- usługi świadczone osobiście obejmujące pracę w zadaniowym lub czasowym systemie czasu pracy przez osobę fizyczną działającą na rzecz lub w imieniu podmiotu wykonywaną za pośrednictwem platformy na żądanie użytkownika online lub fizycznie offline po umożliwieniu jej wykonania za pośrednictwem platformy,
- sprzedaż towarów,
- najem środka transportu.
Obowiązek zgłaszania dochodów występuje tylko w jednym państwie członkowskim, przez jeden podmiot, pod warunkiem, że raportujący operator platformy poinformuje o tym inne państwa członkowskie. Operator platformy raportujący w innym państwie członkowskim niż Polska będzie zwolniony z obowiązków raportowania wynikających z polskich regulacji.
Jeśli operator platformy będzie uchylał się od obowiązków, Szef Krajowej Administracji Skarbowej uprawniony będzie do nałożenia na niego kary pieniężnej do 5 000 000 zł.
[1] „Rynek lombardów w Polsce nieprawidłowości, ochrona konsumentów, ryzyka systemowe.” – Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, maj 2021 r., Wykres 4 s. 10.