NEWSLETTER

Nr 2, styczeń 2021 roku

Malinowscy i Wspólnicy. Radcowie Prawni. Spółka partnerska

Spis treści

Ustawa o rozpatrywaniu reklamacji i sporów klientów podmiotów rynku finansowego oraz o Funduszu Edukacji Finansowej.

Podmioty ustawowe.

Reklamacja.

Obowiązki podmiotu rynku finansowego.

Pozasądowe postępowanie w sprawie rozwiązywania sporów między klientem a podmiotem rynku finansowego.

Kary pieniężne.

Ustawa o doręczeniach elektronicznych.

Zakres stosowania ustawy.

Publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego i kwalifikowana usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego.

Publiczna usługa hybrydowa.

Wyłączenie stosowania doręczeń elektronicznych i hybrydowych.

Adres do doręczeń elektronicznych.

Doręczanie korespondencji

Zmiany w procedurze cywilnej.

Zmiany w kodeksie spółek handlowych.

Terminy stosowania doręczeń elektronicznych i hybrydowych przez niektóre podmioty publiczne.

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

Nakaz karny.

Brak możliwości odmowy przyjęcia mandatu.

Dematerializacja akcji w spółkach akcyjnych i rejestr akcjonariuszy.

Rezygnacja z akcji w formie dokumentowej.

Rejestr akcjonariuszy.

Świadectwo rejestrowe.

Rejestracja akcji spółki niepublicznej w depozycie papierów wartościowych.

Konsekwencje dematerializacji akcji

Odpowiedzialność karna.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – wysokość opłaty od skargi na orzeczenie KIO niezgodna z Konstytucją.

Rozporządzenie w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19.

Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników przedsiębiorców niektórych gałęzi gospodarki.

Ponowne świadczenia postojowe dla niektórych przedsiębiorców.

Dotacja na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i inne.

 

 

Ustawa o rozpatrywaniu reklamacji i sporów klientów podmiotów rynku finansowego oraz o Funduszu Edukacji Finansowej

 

9 grudnia 2020 roku do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o rozpatrywaniu reklamacji i sporów klientów podmiotów rynku finansowego oraz o Funduszu Edukacji Finansowej (druk nr 834, dalej jako: „ustawa o reklamacjach”). 14 grudnia 2020 roku projekt został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu i według stanu na 19 stycznia 2021 roku nic się w tym zakresie nie zmieniło. Jak można zauważyć na stronie internetowej Sejmu dot. projektu, „projekt dotyczy zwiększenia efektywności w zakresie ochrony, zarówno w zakresie zbiorowych, jak i indywidualnych, interesów klientów podmiotów rynku finansowego, przez zintegrowanie organów właściwych w tym obszarze i przejęcie dotychczasowych kompetencji Rzecznika Finansowego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów”.

Z chwilą wejścia w życie ustawy o reklamacjach, utraci moc ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2279). Nowa ustawa o reklamacjach powtarza wiele regulacji zawartych w ustawie z 5 sierpnia 2015 r., znosząc jednocześnie funkcję Rzecznika Finansowego.

Podmioty ustawowe

Ochronie na mocy ustawy o reklamacjach podlega klient podmiotu rynku finansowego (dalej jako: „klient”), przez którego rozumie się (art. 2 pkt. 1 ustawy o reklamacjach):

1. będącego osobą fizyczną ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia,
2. osobę fizyczną dochodzącą roszczeń na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego lub Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,
3. członka funduszu emerytalnego lub osobę uprawnioną w rozumieniu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, uczestnika pracowniczego programu emerytalnego lub osobę uprawnioną w rozumieniu ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, oszczędzającego lub osobę uprawnioną w rozumieniu ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, osobę otrzymującą emeryturę kapitałową w rozumieniu ustawy o emeryturach kapitałowych oraz uczestnika PPK lub osobę uprawnioną w rozumieniu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych,
4. będącego osobą fizyczną klienta banku, członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, klienta instytucji płatniczej, klienta małej instytucji płatniczej, klienta dostawcy świadczącego usługę dostępu do informacji o rachunku, klienta dostawcy świadczącego wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku, klienta biura usług płatniczych, klienta instytucji pieniądza elektronicznego, klienta oddziału zagranicznej instytucji pieniądza elektronicznego, klienta instytucji kredytowej, klienta instytucji finansowej, uczestnika funduszu inwestycyjnego, inwestora alternatywnej spółki inwestycyjnej, klienta firmy inwestycyjnej, klienta instytucji pożyczkowej, klienta pośrednika kredytu hipotecznego oraz klienta pośrednika kredytowego,
5. będącego osobą fizyczną klienta brokera ubezpieczeniowego albo będącego osobą fizyczną klienta agenta ubezpieczeniowego lub agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające, w rozumieniu ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, wykonujących czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w zakresie niezwiązanym z udzielaną ochroną ubezpieczeniową,

– również jeżeli jest osobą fizyczną, taką jak przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą zarejestrowaną w rejestrze przedsiębiorców lub osoba fizyczna prowadząca działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego.

Wśród podmiotów rynku finansowego (art. 2 pkt. 2 ustawy o reklamacjach, dalej jako: „podmiot”) wyróżnić należy:

1. instytucję płatniczą, małą instytucję płatniczą, dostawcę świadczącego usługę dostępu do informacji o rachunku, dostawcę świadczącego wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku, biuro usług płatniczych, instytucję pieniądza elektronicznego i oddział zagranicznej instytucji pieniądza elektronicznego w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych,
2. bank krajowy, bank zagraniczny, oddział banku zagranicznego, oddział instytucji kredytowej i instytucję finansową w rozumieniu ustawy Prawo bankowe,
3. towarzystwo funduszy inwestycyjnych i fundusz inwestycyjny oraz zarządzającego ASI i alternatywną spółkę inwestycyjną w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
4. spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową w rozumieniu ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych,
5. firmę inwestycyjną w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
6. krajowy zakład ubezpieczeń, zagraniczny zakład ubezpieczeń, główny oddział i oddział w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,
7. fundusz emerytalny i towarzystwo emerytalne w rozumieniu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
8. instytucję pożyczkową – podmiot będący kredytodawcą w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim,
9. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,
10. pośrednika kredytu hipotecznego w rozumieniu ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami,
11. pośrednika kredytowego w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim,
12. brokera ubezpieczeniowego, a także agenta ubezpieczeniowego i agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające wykonujących czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w zakresie niezwiązanym z udzielaną ochroną ubezpieczeniową.

Ilekroć w ustawie o reklamacjach jest mowa o Urzędzie, należy rozumieć przez to Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK).

Reklamacja

Reklamacja w rozumieniu ustawy o reklamacjach to wystąpienie skierowane do podmiotu rynku finansowego przez jego klienta, w którym klient zgłasza zastrzeżenia dotyczące usług świadczonych przez podmiot rynku finansowego (art. 2 pkt. 3 ustawy o reklamacjach).

Reklamacja może być złożona w każdej jednostce podmiotu rynku finansowego, obsługującej klientów. Ustawa dopuszcza następujące formy składania reklamacji (art. 3 ust. 2 ustawy o reklamacjach):

1. forma pisemna (składana osobiście w jednostce podmiotu obsługującej klientów bądź przesyłką pocztową)
2. forma ustna (telefonicznie lub osobiście do protokołu podczas wizyty w jednostce)
3. forma elektroniczna z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej wskazanych do tego celu przez podmiot rynku finansowego.

Informacje dotyczące reklamacji, w szczególności w zakresie miejsca i formy, terminu rozpatrzenia, sposobu powiadomienia o rozpatrzeniu i trybu odwoławczego, powinny być zamieszczone w umowie zawieranej z klientem. Jeśli reklamacja dotyczy klienta, który nie zawarł umowy z podmiotem, ww. informacje są dostarczane klientowi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zgłoszenie roszczeń wobec podmiotu (art. 4 ustawy o reklamacjach).

Po złożeniu reklamacji, podmiot rozpatruje ją i w terminie 30 dni od otrzymania reklamacji udziela klientowi odpowiedzi w formie papierowej lub za pomocą innego trwałego nośnika informacji, ewentualnie – na wniosek klienta – pocztą elektroniczną. W szczególnie skomplikowanych przypadkach ww. termin może zostać przedłużony maksymalnie do 60 dni od otrzymania reklamacji (art. 6 ustawy o reklamacjach). W przypadku niezachowania terminu, reklamację uważa się za rozpatrzoną zgodnie z jej treścią.

Odpowiedź na reklamację powinna zawierać (art. 7 ustawy o reklamacjach):

• uzasadnienie faktyczne i prawne, chyba że reklamacja została rozpatrzona zgodnie z jej treścią;
• wyczerpującą informację zawierającą stanowisko podmiotu rynku finansowego w sprawie zastrzeżeń zawartych w reklamacji, w tym wskazanie odpowiednich fragmentów wzorca umowy lub umowy;
• imię i nazwisko osoby udzielającej odpowiedzi ze wskazaniem jej stanowiska służbowego;
• określenie terminu, w którym roszczenie podniesione w reklamacji rozpatrzonej zgodnie z jej treścią zostanie zrealizowane, nie dłuższego niż 30 dni od dnia wysłania odpowiedzi.

W razie nieuwzględnienia reklamacji, podmiot obowiązany jest zamieścić w odpowiedzi na reklamację pouczenie o możliwości (art. 8 ustawy o reklamacjach):

• odwołania się od stanowiska zawartego w odpowiedzi, jeżeli podmiot rynku finansowego przewiduje tryb odwoławczy, a także o sposobie wniesienia tego odwołania;
• skorzystania z instytucji mediacji, sądu polubownego albo innego mechanizmu pozasądowego rozwiązywania sporów, jeżeli podmiot rynku finansowego przewiduje takie możliwości;
• wystąpienia z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy do Prezesa UOKIK;
• wystąpienia z powództwem do sądu powszechnego, ze wskazaniem podmiotu, który powinien być pozwany, i sądu miejscowo właściwego do rozpoznania sprawy.

Obowiązki podmiotu rynku finansowego

Podmiot rynku finansowego corocznie, w terminie 45 dni od zakończenia roku kalendarzowego, będzie obowiązany przekazywać Prezesowi UOKIK sprawozdanie dotyczące rozpatrywania reklamacji i liczby wystąpień klientów na drogę postępowania sądowego (art. 9 ustawy o reklamacjach).

Pozasądowe postępowanie w sprawie rozwiązywania sporów między klientem a podmiotem rynku finansowego

Spór pomiędzy klientem a podmiotem rynku finansowego może być prowadzony w trybie pozasądowego postępowania w sprawie rozwiązywania sporów, prowadzonego przez Koordynatora do spraw pozasądowego rozwiązywania sporów między klientem a podmiotem rynku finansowego działający przy Prezesie UOKIK. Koordynator jest podmiotem uprawnionym do prowadzenia postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich w rozumieniu ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich (art. 21 ustawy o reklamacjach).

Wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć klient. Wniosek musi spełniać warunki określone w art. 33 ust. 2 ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, czyli zawierać co najmniej oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, wskazanie rodzaju postępowania oraz podpis wnioskodawcy. Do wniosku dołącza się opis okoliczności sprawy, informacje na temat dotychczasowego przebiegu sporu oraz kopie posiadanych przez wnioskodawcę dokumentów potwierdzających informacje zawarte we wniosku (art. 24 ustawy o reklamacjach).

Koordynator odmawia rozpatrzenia sporu, w przypadku gdy:

• jego przedmiot wykracza poza kategorie sporów objętych właściwością Koordynatora;
• klient nie wyczerpał trybu postępowania reklamacyjnego;
• wniosek o wszczęcie postępowania spowoduje uciążliwości dla podmiotu rynku finansowego;
• sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami jest w toku albo została już rozpatrzona przez Prezesa Urzędu, sąd polubowny, inny właściwy podmiot albo sąd;
• rozpatrzenie sporu spowodowałoby poważne zakłócenie działania Koordynatora.

Pomimo, iż możliwość rozpatrywania sporów klienta z podmiotem rynku finansowego w trybie pozasądowego postępowania należy ocenić pozytywnie, to jednak wskazane powyżej okoliczności, uzasadniające odmowę wszczęcia postępowania przez Koordynatora, mogą wzbudzać wątpliwości. W szczególności warto zwrócić uwagę na nieostre kryterium „spowodowania uciążliwości” dla podmiotu rynku finansowego przez wniosek o wszczęcie postępowania, które skutkuje odmową rozpatrzenia sporu. Tak sformułowana okoliczność może niweczyć wszelkie próby pozasądowego rozwiązania sporu, podejmowane przez klientów – w rzeczywistości bowiem każde skierowanie sprawy do Koordynatora powodować będzie uciążliwości dla podmiotu rynku finansowego, zważywszy chociażby na fakt, iż udział w postępowaniu jest dla podmiotu obowiązkowy (art. 26 ustawy o reklamacjach).

Kary pieniężne

Prezes UOKIK może nakładać na podmiot rynku finansowego karę pieniężną do wysokości 100 000 zł za naruszenie obowiązków:

• informacyjnych w zakresie trybu składania reklamacji
• złożenia odpowiedzi na reklamację
• umieszczenia pouczenia w odpowiedzi na reklamację w przypadku nieuwzględnienia reklamacji.

Ustawa o doręczeniach elektronicznych

22 grudnia 2020 roku w Dzienniku Ustaw ogłoszono o Ustawie z dnia 18 listopada 2020 roku o doręczeniach elektronicznych (dalej jako: „ustawa o doręczeniach”). Ustawa wejdzie w życie 1 lipca 2021 roku i stanowi krajowe odwzorowanie i uzupełnienie zasad wymiany korespondencji z podmiotami publicznymi wskazanych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającym dyrektywę 1999/93/WE (dalej jako: „rozporządzenie 910/2014”).

Zakres stosowania ustawy

Ustawa o doręczeniach znajdzie zastosowanie w przypadku doręczeń przesyłek przez podmiot publiczny, czyli jednostkę sektora finansów publicznych, inne państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, osoby prawne utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, związki ww. podmiotów oraz komornika sądowego (art. 2 pkt 6 ustawy o doręczeniach).

Ustawy nie stosuje się do doręczania korespondencji:

1. zawierającej informacje niejawne
2. w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego i w konkursie prowadzonych w oparciu o ustawę Prawo zamówień publicznych
3. w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji prowadzonym w oparciu o ustawę o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi
4. jeżeli przepisy odrębne przewidują wnoszenie lub doręczanie korespondencji z wykorzystaniem innych niż adres do doręczeń elektronicznych rozwiązań techniczno-organizacyjnych, w szczególności na konta w systemach teleinformatycznych obsługujących postępowania sądowe lub do repozytoriów dokumentów.

Podmiotem niepublicznym jest osoba fizyczna i podmiot inny niż podmiot publiczny.

Publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego i kwalifikowana usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego

Ustawa o doręczeniach w zakresie definicji publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego odsyła do rozporządzenia 910/2014, zgodnie z którym wskazane wyrażenie „oznacza usługę umożliwiającą przesłanie danych między stronami trzecimi drogą elektroniczną i zapewniającą dowody związane z posługiwaniem się przesyłanymi danymi, w tym dowód wysłania i otrzymania danych, oraz chroniącą przesyłane dane przed ryzykiem utraty, kradzieży, uszkodzenia lub jakiejkolwiek nieupoważnionej zmiany” (art. 3 pkt 36 rozporządzenia 910/2014). W dalszej części opracowania ww. usługa będzie nazywana skrótowo „doręczeniem elektronicznym”.

Kwalifikowane usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego (dalej również jako „kwalifikowane doręczenia elektroniczne”) to doręczenia elektroniczne, spełniające następujące wymogi:

• są świadczone przez co najmniej jednego kwalifikowanego dostawcę usług zaufania;
• z dużą dozą pewności zapewniają identyfikację nadawcy;
• zapewniają identyfikację adresata przed dostarczeniem danych;
• wysłanie i otrzymanie danych jest zabezpieczone zaawansowanym podpisem elektronicznym lub zaawansowaną pieczęcią elektroniczną kwalifikowanego dostawcy usług zaufania w taki sposób, by wykluczyć możliwość niewykrywalnej zmiany danych;
• każda zmiana danych niezbędna do celów wysłania lub otrzymania danych jest wyraźnie wskazana nadawcy i adresatowi danych;
• data i czas wysłania, otrzymania i wszelkiej zmiany danych są wskazane za pomocą kwalifikowanego elektronicznego znacznika czasu.

Zgodnie z art. 4 ustawy o doręczeniach, podmiot publiczny doręcza korespondencję wymagającą uzyskania potwierdzenia jej nadania lub odbioru z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych. W przypadku gdy adres do doręczeń elektronicznych podmiotu niepublicznego nie został wpisany do bazy adresów elektronicznych, doręczenie korespondencji następuje na adres do doręczeń elektronicznych, z którego podmiot niepubliczny nadał korespondencję.

Wpis adresu elektronicznego do bazy adresów jest równoznaczny z żądaniem doręczania korespondencji przez podmioty publiczne na ten adres (art. 7 ust. 1 ustawy o doręczeniach). Obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego, spoczywa na następujących podmiotach (art. 9 ustawy o doręczeniach):

• adwokat wykonujący zawód;
• radca prawny wykonujący zawód;
• doradca podatkowy wykonujący zawód;
• doradca restrukturyzacyjny wykonujący zawód;
• rzecznik patentowy wykonujący zawód;
• notariusz wykonujący zawód;
• radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej wykonujący czynności służbowe;
• podmiot niepubliczny wpisany do rejestru przedsiębiorców KRS – przy czym podmiot wpisany do KRS przed 1 października 2021 roku obowiązany jest do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych przed 1 października 2022 roku (art. 151 ustawy o doręczeniach);
• podmiot niepubliczny wpisany do CEIDG – przy czym powinien uzyskać wpis do bazy w terminie do 30 września 2026 roku (art. 152 ustawy o doręczeniach).

Inne niż wskazane powyżej podmioty niepubliczne mają prawo do posiadania adresu do doręczeń powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego (art. 10 ustawy o doręczeniach).

Podmiot niepubliczny, obowiązany do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych, może zrezygnować z publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego i powiązanej z nią skrzynki do doręczeń pod warunkiem zapewnienia możliwości doręczania mu korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych powiązany z kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego wpisany do bazy adresów elektronicznych (art. 23 ustawy o doręczeniach).

W przypadku podmiotów wpisanych do CEIDG i KRS, wpis do bazy adresów elektronicznych następuje automatycznie po uzyskaniu informacji z właściwego rejestru lub ewidencji (art. 28 ustawy o doręczeniach).

Publiczna usługa hybrydowa

Ustawa o doręczeniach w zakresie definicji publicznej usługi hybrydowej odsyła do ustawy Prawo pocztowe. I tak, za publiczną usługę hybrydową uznamy przesyłanie przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej, jeśli nadawcą przesyłki jest podmiot publiczny. W dalszej części opracowania ww. usługa określana będzie skrótowo „doręczeniem hybrydowym”.

Podmiot publiczny doręcza korespondencję wymagającą uzyskania potwierdzenia jej nadania lub odbioru z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej w przypadku (art. 5 ustawy o doręczeniach):

• braku możliwości doręczenia korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych albo
• gdy posiada on wiedzę, że osoba fizyczna posiadająca adres do doręczeń elektronicznych została pozbawiona wolności.

Operator wyznaczony, świadcząc publiczną usługę hybrydową, przekształca dokument elektroniczny nadany przez podmiot publiczny z adresu do doręczeń elektronicznych w przesyłkę listową w celu doręczenia korespondencji do adresata. Przekształcenie odbywa się w sposób zautomatyzowany, zapewniający ochronę tajemnicy pocztowej na każdym etapie realizacji usługi (art. 46 ustawy o doręczeniach). Dniem nadania przesyłki jest dzień odebrania dokumentu elektronicznego przez operatora.

Wyłączenie stosowania doręczeń elektronicznych i hybrydowych

Przepisy dot. doręczeń elektronicznych i hybrydowych nie znajdą zastosowania, gdy:

• podmiot wnosi o doręczenie oryginału dokumentu sporządzonego pierwotnie w postaci papierowej;
• korespondencja nie może być doręczona na adres do doręczeń elektronicznych albo z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej ze względu na:
  1. brak możliwości sporządzenia i przekazania dokumentu w postaci elektronicznej wynikający z przepisów odrębnych,
  2. brak możliwości wykorzystania publicznej usługi hybrydowej wynikający z przepisów odrębnych,
  3. konieczność doręczenia niepodlegającego przekształceniu dokumentu utrwalonego w postaci innej niż elektroniczna lub rzeczy,
  4. ważny interes publiczny, w szczególności bezpieczeństwo państwa, obronność lub porządek publiczny,
  5. ograniczenia techniczno-organizacyjne wynikające z objętości korespondencji oraz inne przyczyny mające charakter techniczny;
• przepisy odrębne przewidują możliwość dokonywania doręczeń z wykorzystaniem także sposobów innych niż publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publiczna usługa hybrydowa, w szczególności przy pomocy swoich pracowników, a nadawca w konkretnych okolicznościach uzna inny sposób doręczenia za bardziej efektywny.

Zaznaczenia wymaga, iż istnienie ww. przesłanek wykluczających zastosowanie doręczenia elektronicznego bądź hybrydowego ocenia nadawca korespondencji (art. 6 ustawy o doręczeniach).

Adres do doręczeń elektronicznych

Adresem do doręczeń elektronicznych jest adres elektroniczny podmiotu korzystającego z publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej albo z kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, umożliwiający jednoznaczną identyfikację nadawcy lub adresata danych przesyłanych w ramach tych usług (art. 2 pkt 1 ustawy o doręczeniach).

Utworzenie adresu do doręczeń elektronicznych następuje na podstawie wniosku lub automatycznie, po uzyskaniu przez ministra właściwego ds. informatyzacji za pośrednictwem systemu teleinformatycznego danych przekazanych w związku z wnioskiem o wpis do KRS lub CEIDG (art. 11 ustawy o doręczeniach).

Wniosek składa się z wykorzystaniem formularza internetowego.

Podmiot niepubliczny niebędący osobą fizyczną obowiązany jest do wyznaczenia administratora skrzynki doręczeń. Administrator jest uprawniony do aktywacji adresu do doręczeń elektronicznych powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz zarządzania skrzynką doręczeń (art. 19 ustawy o doręczeniach).

Doręczanie korespondencji

Dowód otrzymania korespondencji przesyłanej w ramach doręczenia elektronicznego i hybrydowego wystawiany jest po (art. 41 ustawy o doręczeniach):

• odebraniu korespondencji przekazanej na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu niepublicznego – przy czym za odebranie uważa się każde działanie adresata, powodujące, że dysponuje on dokumentem i może zapoznać się z jego treścią;
• wpłynięciu korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu publicznego;
• upływie 14 dni od dnia wpłynięcia korespondencji przesłanej przez podmiot publiczny na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu niepublicznego, jeżeli adresat nie odebrał go przed upływem tego terminu.

– od momentów wskazanych w punktach 1-3 powyżej korespondencję uznaje się za doręczoną.

Zmiany w procedurze cywilnej

Wprowadzenie doręczeń elektronicznych i hybrydowych wpłynie także na postępowanie cywilne. Wprowadzona zostanie możliwość wnoszenia pism procesowych na adres do doręczeń elektronicznych sądu (art. 125, dodany § 5 k.p.c.).

Jeżeli warunki techniczne i organizacyjne sądu to umożliwiają, doręczeń dokonuje się na adres do doręczeń elektronicznych, wpisany do bazy adresów elektronicznych, a w przypadku braku takiego adresu – na adres do doręczeń elektronicznych powiązany z kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego, z którego adresat wniósł pismo. Doręczenia elektronicznego można dokonać wobec strony będącej osobą fizyczną tylko wtedy, gdy wniosła ona pismo z adresu do doręczeń elektronicznych albo wskazała ten adres jako adres do doręczeń. Nie dotyczy to doręczeń dla przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dodany art. 131² k.p.c.).

Zmiany w kodeksie spółek handlowych

Ustawa o doręczeniach w art. 90 nowelizuje ustawę z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h.”), w szczególności w zakresie sposobu komunikacji Spółki ze wspólnikami. Wprowadzona zostanie możliwość doręczeń niektórych pism na adresy do doręczeń elektronicznych, przy czym należy odróżnić pojawiające się w regulacjach ww. kodeksu doręczenia pocztą elektroniczną od doręczeń elektronicznych – ilekroć w kodeksie jest mowa o doręczeniach na adres do doręczeń elektronicznych, taki zapis traktuje o doręczeniach w reżimie ustawy o doręczeniach, a nie o wysyłaniu korespondencji na adres pospolitej poczty elektronicznej (e-mail).

W prostej spółce akcyjnej możliwe będzie stosowanie doręczeń elektronicznych podczas wysyłania zaproszeń na walne zgromadzenie akcjonariuszy (art. 300⁸⁷ § 1 k.s.h.).

W sprawach dotyczących spółki akcyjnej wskazana opcja doręczeń będzie dopuszczalna:

1. w zawiadomieniu akcjonariuszy o osiągnięciu lub utracie przez spółkę handlową pozycji dominującej w spółce akcyjnej – jeśli statut tak stanowi (art. 5 § 2 k.s.h.),
2. w ogłoszeniu wezwania o dokonaniu wpłat na akcje (art. 330 § 4 k.s.h.),
3. w wezwaniu akcjonariusza do spełnienia świadczenia w postaci wpłaty na akcje w przypadku zamiaru pozbawienia akcjonariusza praw udziałowych (art. 331¹ 1 k.s.h.),
4. w zawiadomieniu o pozbawieniu akcjonariusza praw udziałowych (art. 331¹ 4 k.s.h.),
5. w zawiadomieniu akcjonariuszy o walnym zgromadzeniu, jeśli wszystkie akcje są imienne (art. 402 § 3 k.s.h.),
6. w spółce publicznej do przesłania akcjonariuszowi na jego żądanie listy akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu (art. 407 § 1¹s.h.),
7. w ogłoszeniu o emisji akcji objętych prawem poboru, jeśli wszystkie dotychczasowe akcje są imienne (art. 434 § 3 k.s.h.),
8. w zapisie subskrypcji składanym spółce przez subskrybenta (art. 437 § 1 k.s.h.),
9. w ogłoszeniu o niedojściu podwyższenia kapitału zakładowego do skutku i wezwaniu subskrybentów do odbioru wpłaconych kwot (art. 438 § 4 k.s.h.).

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością doręczenia elektroniczne będą możliwe w zaproszeniu na zgromadzenie wspólników (jeśli wspólnik uprzednio wyraził na to zgodę – obok możliwości wysyłki zaproszenia na adres poczty elektronicznej e-mail, art. 238 § 1 k.s.h.).

Ponadto we wszystkich spółkach handlowych w zgłoszeniu tych spółek do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego będzie możliwość wyboru pomiędzy wskazaniem adresu, adresu do doręczeń bądź adresu do doręczeń elektronicznych w przypadku wspólników (w spółce jawnej), partnerów (w spółce partnerskiej), komplementariuszy (w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej), członków zarządu (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółce akcyjnej), likwidatorów (w spółce jawnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, spółce akcyjnej) oraz jedynego wspólnika (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, odpowiednio: jedynego akcjonariusza w spółce akcyjnej).

W przypadku spółki akcyjnej oraz prostej spółki akcyjnej, będzie możliwość wyboru pomiędzy wskazaniem adresu, adresu do doręczeń bądź adresu do doręczeń elektronicznych w rejestrze akcjonariuszy, a w spółce akcyjnej – dodatkowo w świadectwie rejestrowym.

Terminy stosowania doręczeń elektronicznych i hybrydowych przez niektóre podmioty publiczne

Ustawa o doręczeniach różnicuje daty wprowadzenia doręczeń elektronicznych i hybrydowych dla poszczególnych podmiotów publicznych w art. 155. W tym miejscu wskazane zostaną – w kolejności chronologicznej – daty związania podmiotów publicznych przepisami ustawy w zakresie stosowania doręczeń.

Od 1 października 2021 roku doręczenia elektroniczne lub hybrydowe będą stosować organy administracji rządowej oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy.

Od 1 stycznia 2022 roku doręczenia elektroniczne lub hybrydowe będą stosować:

• inne niż powyższe organy władzy publicznej, w tym organy kontroli państwowej i ochrony prawa, oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy,
• ZUS i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS,
• Narodowy Fundusz Zdrowia,

Od 1 stycznia 2023 roku doręczenia elektroniczne lub hybrydowe będą stosować:

• Agencje wykonawcze,
• Instytucje gospodarki budżetowej,
• Państwowe fundusze celowe,
• Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
• Uczelnie publiczne,
• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
• Państwowe i samorządowe instytucje kultury,
• Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych.

Od 1 października 2029 roku doręczenia elektroniczne lub hybrydowe będą stosować:

• Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz związki metropolitalne oraz samorządowe zakłady budżetowe,
• Sądy i trybunały
• Komornicy
• Prokuratura
• Organy ścigania
• Służba Więzienna.

Inne niż wymienione powyżej podmioty publiczne będą stosować doręczenia elektroniczne lub hybrydowe od 1 stycznia 2025 roku.

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

8 stycznia 2021 roku do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej: k.p.w.). 13 stycznia 2021 roku projekt został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu, które może odbyć się najwcześniej 24 lub 25 lutego 2020 roku. Warto poruszyć temat tej nowelizacji, gdyż wywołała poruszenie opinii publicznej, szczególnie w mediach społecznościowych. Zmiany, które mogą nastąpić na skutek uchwalenia ustawy w pierwotnym kształcie, a które mogą dotyczyć każdego człowieka – kierowcy, pieszego, właściciela psa – opisane zostaną poniżej.

Nakaz karny

Nowelizacja zakłada wprowadzenie nowego rodzaju orzeczenia – „nakazu karnego”, nieznanego dotychczas postępowaniu w sprawach wykroczeniowych, wydawanego przez referendarza sądowego, gdy przewiduje to ustawa (art. 32, nowe brzmienie § 2 k.p.w.). Nakaz karny może być wydany na posiedzeniu w sprawach o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie nagany albo grzywny. Nakaz karny, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto, ulega wykonaniu jak prawomocny wyrok skazujący (dodany art. 94a k.p.w.).

Brak możliwości odmowy przyjęcia mandatu

Odebrane zostanie prawo do odmowy przyjęcia mandatu karnego (uchylony § 2 art. 97 k.p.w.). W przypadku odmowy odbioru mandatu lub pokwitowania odbioru mandatu, funkcjonariusz sporządzi na mandacie odpowiednią wzmiankę, na podstawie której mandat uznaje się za odebrany (art. 98, dodany § 8 k.p.w.).

Od nieprawomocnego mandatu karnego ukaranemu przysługiwać będzie odwołanie do sądu w terminie 7 dni od dnia nałożenia grzywny. Za dzień nałożenia grzywny uznaje się dzień:

1. Uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi – w przypadku mandatu wydawanego po uiszczeniu grzywny funkcjonariuszowi (grzywna nałożona wobec osoby czasowo przebywającej na terytorium Polski lub niemającej stałego miejsca zamieszkania albo pobytu),
2. Odbioru mandatu przez ukaranego – w przypadku mandatu kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru, oraz w przypadku mandatu zaocznego, doręczanego sprawcy.

Odwołanie kieruje się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia (dodany art. 99a k.p.w.). W odwołaniu wskazać należy:

1. Zaskarżony mandat
2. Zakres zaskarżenia mandatu: co do winy bądź co do kary
3. Wszystkie znane dowodu na poparcie twierdzeń skarżącego.

Sąd może wstrzymać wykonanie zaskarżonego mandatu karnego. Ukarany nie może w postępowaniu sądowym powoływać innych dowodów, niż wskazane w odwołaniu, chyba że dowód nie był mu znany w chwili wniesienia odwołania. Sąd rozpoznający sprawę może orzec na niekorzyść oskarżonego, co oznacza, że będzie mógł orzec wyższą karę, niż nałożoną mandatem. Nowelizacja wprowadza następujące dopuszczalne rozstrzygnięcia w formie wyroku:

1. Utrzymanie zaskarżonego mandatu w mocy
2. Uchylenie mandatu i orzeczenie co do istoty sprawy
3. Uchylenie mandatu i umorzenie postępowania.

Od wyroku sądu w przedmiocie odwołania stronom przysługuje apelacja (dodany art. 99b k.p.w.).

Mandat karny staje się prawomocny z chwilą upływu terminu do wniesienia odwołania, cofnięcia odwołania lub uprawomocnienia się wyroku utrzymującego mandat w mocy albo wyroku sądu odwoławczego utrzymującego w mocy taki wyrok. W przypadku mandatu zaocznego (nałożonego na osobę nieobecną w miejscu popełnienia wykroczenia) prawomocność następuje z chwilą uiszczenia grzywny.

Kwoty uiszczone lub wyegzekwowane z tytułu grzywny nałożonej mandatem karnym zalicza się na poczet grzywny orzeczonej przez sąd za to samo wykroczenie (dodany nowelizacją art. 52b kodeksu karnego wykonawczego).

Najistotniejszą konsekwencją postulowanych zmian będzie odwrócenie ciężaru dowodowego – obecnie to oskarżyciel ma obowiązek przedstawiać dowody na potwierdzenie popełnienia przez obwinionego zarzuconego mu czynu. Obwiniony uznawany jest za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem (vide: art. 5 Kodeksu postępowania karnego, który znajduje zastosowanie w postępowaniu wykroczeniowym przez odesłanie z art. 8 k.p.w.). W przypadku wprowadzenia nowelizacji k.p.w. w proponowanym kształcie, to obwiniony obowiązany będzie przedstawiać dowody na udowodnienie swojej niewinności, zaś jego wina będzie stwierdzana przez okoliczność nałożenia przez uprawnionego funkcjonariusza mandatu karnego. Co więcej, wszelkie dowody przedstawiane na okoliczność wykazania niewinności obwinionego będą musiały znaleźć się w odwołaniu od mandatu, a zatem na skompletowanie tych dowodów obwiniony będzie miał jedynie 7 dni. Taki tryb postępowania może utrudnić, a niekiedy nawet uniemożliwić obwinionemu wykazanie swojej niewinności, uzależniając stwierdzenie winy od subiektywnej oceny funkcjonariusza nakładającego mandat.

Dematerializacja akcji w spółkach akcyjnych i rejestr akcjonariuszy

1 marca 2021 roku wejdzie w życie ustawa z 30 sierpnia 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „ustawa nowelizująca k.s.h.”), na mocy której wprowadzona zostanie dematerializacja akcji wszystkich spółek akcyjnych, czyli wyłączenie dokumentowej formy akcji i obowiązek prowadzenia rejestru akcjonariuszy.

Należy pamiętać, iż – pomimo braku odrębnych regulacji – poniższe zasady zastosowanie znajdą także w spółkach komandytowo-akcyjnych, wobec odesłania zawartego w art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.

Rezygnacja z akcji w formie dokumentowej

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 328 § 1 k.s.h., akcje (oraz odpowiednio warranty subskrypcyjne, świadectwa użytkowe, świadectwa założycielskie i inne tytuły uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki) nie będą miały formy dokumentu. Moc obowiązująca dokumentów akcji wydanych przez spółkę wygaśnie z mocy prawa 1 marca 2021 roku. Dokument akcji zachowuje moc dowodową wyłącznie w zakresie wykazania przez akcjonariusza wobec spółki, że przysługują mu prawa udziałowe – przez okres pięciu lat od wejścia w życie nowelizacji (art. 15 ustawy nowelizującej k.s.h.).

Spółka ma obowiązek pięciokrotnie wezwać akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji w spółce – przy czym pierwsze wezwanie powinno było nastąpić do 30 września 2020 roku. Wezwania powinny być dokonywane w odstępach wynoszących od dwóch tygodni do miesiąca (art. 16 ustawy nowelizującej k.s.h.).

Rejestr akcjonariuszy

Akcje spółki niepublicznej będą podlegały zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy, prowadzonym przez podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych – czyli na przykład dom maklerski. Rejestr akcjonariuszy prowadzony będzie w formie elektronicznej, zaś wybór podmiotu prowadzącego rejestr wymaga uchwały walnego zgromadzenia (dodany art. 328¹ k.s.h.).

Spółka akcyjna obowiązana jest – przed pierwszym wezwaniem akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji – do zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy, której rozwiązanie będzie możliwe jedynie pod warunkiem zawarcia nowej umowy. Umowa stanowi podstawę do rejestracji praw poboru akcji oraz do pośredniczenia przez podmiot prowadzący rejestr w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych spółki wobec akcjonariuszy z tytułu przysługujących im praw z akcji (takich jak na przykład wypłata dywidendy), przy czym statut może wykluczyć ww. pośredniczenie (dodany art. 328² k.s.h.).

Rejestr akcjonariuszy powinien zawierać:

• firmę, siedzibę i adres spółki;
• oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru;
• datę zarejestrowania spółki i emisji akcji;
• wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji;
• nazwisko i imię albo firmę (nazwę) akcjonariusza oraz adres jego zamieszkania albo siedziby albo inny adres do doręczeń, a także adres poczty elektronicznej, jeżeli akcjonariusz wyraził zgodę na komunikację w stosunkach ze spółką i podmiotem prowadzącym rejestr akcjonariuszy przy wykorzystaniu poczty elektronicznej;
• wzmiankę o tym, czy akcje zostały w całości pokryte;
• ograniczenia co do rozporządzania akcją;
• postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki.

Dodatkowo, na żądanie osób uprawnionych, rejestr akcjonariuszy może zawierać:

• na żądanie osoby mającej interes prawny – wpis o przejściu akcji lub praw zastawniczych na inną osobę albo o ustanowieniu na akcji ograniczonego prawa rzeczowego wraz z datą wpisu oraz wskazaniem nabywcy albo zastawnika lub użytkownika, adresu ich zamieszkania albo siedziby lub innych adresów do doręczeń, a także adresu poczty elektronicznej, jeżeli osoby te wyraziły zgodę na komunikację w stosunkach ze spółką i podmiotem prowadzącym rejestr akcjonariuszy przy wykorzystaniu poczty elektronicznej oraz liczby, rodzaju, serii i numerów nabytych albo obciążonych akcji;
• na żądanie zastawnika albo użytkownika – wpis, że przysługuje mu prawo wykonywania prawa głosu z obciążonej akcji;
• na żądanie akcjonariusza – wpis o wykreśleniu obciążenia jego akcji ograniczonym prawem rzeczowym.

Podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy dokonuje wpisu w rejestrze na żądanie spółki lub osoby mającej interes prawny w dokonaniu wpisu niezwłocznie, nie później niż w terminie tygodnia od otrzymania żądania. Przed dokonaniem wpisu informacja o treści zamierzonego wpisu przesyłana jest do osoby, której prawa mają być wykreślone, zmienione lub obciążone przez wpis (dodany art. 328⁴ k.s.h.).

Osoba żądająca wpisu przedkłada podmiotowi prowadzącemu rejestr dokumentację, uzasadniającą dokonanie wpisu. Dokumenty te powinny być weryfikowane przez podmiot w zakresie ich treści i formy, nie ma natomiast obowiązku badania ich zgodności z prawem oraz prawdziwości (w tym podpisów), chyba, że podmiot prowadzący rejestr poweźmie uzasadnione wątpliwości w tym przedmiocie. Podmiot obowiązany jest do uwzględnienia ograniczeń co do rozporządzenia akcją (dodany art. 328⁴ k.s.h.).

Rejestr akcjonariuszy jest jawny wyłącznie dla spółki oraz akcjonariuszy. Podmiot prowadzący rejestr udostępnia dane z rejestru spółce oraz akcjonariuszom w postaci papierowej bądź elektronicznej (dodany art. 328⁵ k.s.h.).

Wpis w rejestrze akcjonariuszy jest konstytutywny (czyli konieczny dla skuteczności) dla nabycia akcji albo ustanowienia na niej ograniczonego prawa rzeczowego (dodany art. 328⁹ k.s.h.), z wyjątkiem:

1. objęcia akcji (z wyjątkiem warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego) – przy czym zaznaczyć należy, że wpis do rejestru akcjonariuszy może nastąpić dopiero po wpisie do KRS spółki albo podwyższenia kapitału zakładowego;
2. powołania do spadku;
3. zapisu windykacyjnego;
4. wniesienia akcji jako aportu do spółki;
5. połączenia podziału lub przekształcenia spółki;
6. zajścia innego zdarzenia prawnego powodującego z mocy prawa przejście akcji lub ustanowionego na niej ograniczonego prawa rzeczowego na inną osobę.

Co istotne, wobec spółki za akcjonariusza uważa się tylko osobę wpisaną do rejestru akcjonariuszy (art. 343, zmieniony § 1 k.s.h.). Uprawnieni z akcji oraz zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu spółki niepublicznej, jeżeli zostali wpisani do rejestru akcjonariuszy co najmniej na tydzień przed dniem odbycia walnego zgromadzenia (art. 406, zmieniony § 1 k.s.h.).

Świadectwo rejestrowe

Świadectwo rejestrowe jest dokumentem imiennym, wydawanym przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy na żądanie akcjonariusza, zastawnika lub użytkownika uprawnionego do wykonywania prawa głosu z akcji, potwierdzającym uprawnienia wynikające z akcji, które nie mogą być realizowane wyłącznie na podstawie zapisów w rejestrze akcjonariuszy (dodany art. 328⁶ k.s.h.). Termin na wydanie świadectwa rejestrowego upływa po tygodniu od zgłoszenia żądania przez uprawnioną osobę.

Świadectwo rejestrowe powinno zawierać:

1. firmę (nazwę), siedzibę i adres wystawiającego oraz numer świadectwa rejestrowego – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
2. liczbę akcji – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
3. rodzaj, serię i numer albo odrębne oznaczenie akcji, o którym mowa w art. 55 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
4. firmę (nazwę), siedzibę i adres spółki – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
5. wartość nominalną akcji – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
6. imię i nazwisko albo firmę (nazwę), adres zamieszkania albo siedziby albo inny adres do doręczeń albo adres do doręczeń elektronicznych akcjonariusza, zastawnika albo użytkownika żądającego wystawienia świadectwa rejestrowego, wraz z określeniem przysługującego mu prawa do akcji – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
7. informację o istniejących ograniczeniach przenoszenia akcji lub ustanowionych na niej obciążeniach, a także przysługującym zastawnikowi albo użytkownikowi uprawnieniu do wykonywania prawa głosu z akcji;
8. datę i miejsce wystawienia świadectwa rejestrowego – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
9. cel wystawienia świadectwa rejestrowego;
10. termin ważności świadectwa rejestrowego – brak tej informacji powoduje nieważność świadectwa rejestrowego;
11. wskazanie, że jest to nowy dokument świadectwa rejestrowego, w przypadku gdy poprzednio wystawione świadectwo rejestrowe, dotyczące tych samych akcji, było nieważne albo dokument został zniszczony lub utracony przed upływem terminu swojej ważności;
12. podpis osoby upoważnionej do wystawienia w imieniu wystawiającego świadectwa rejestrowego – brak podpisu powoduje nieważność świadectwa rejestrowego, chyba, że świadectwo wystawione zostało w formie dokumentowej.

Wyłączono możliwość rozporządzania akcjami w liczbie wskazanej w treści świadectwa rejestrowego od chwili jego wystawienia do chwili utraty jego ważności albo zwrotu świadectwa wystawiającemu. Na ten okres akcje we wskazanej liczbie blokowane są w rejestrze akcjonariuszy (dodany art. 328⁷ k.s.h.). Kilka świadectw rejestrowych może obejmować te same akcje, pod warunkiem, że cel wystawienia każdego ze świadectw jest odmienny.

Ustawodawca wskazuje następujące przyczyny utraty ważności świadectwa rejestrowego:

1. upływ terminu jego ważności;
2. przeniesienie akcji obciążonych zastawem w celu zaspokojenia zastawnika – w przypadku świadectwa rejestrowego dotyczącego tych akcji, wystawionego zastawcy;
3. przeniesienie akcji w postępowaniu egzekucyjnym – w przypadku świadectwa rejestrowego dotyczącego akcji objętych egzekucją, wystawionego dłużnikowi;
4. dokonanie przymusowego wykupu akcji – w przypadku świadectwa rejestrowego dotyczącego akcji objętych przymusowym wykupem;
5. zniszczenie lub utrata dokumentu świadectwa rejestrowego.

Rejestracja akcji spółki niepublicznej w depozycie papierów wartościowych

Alternatywą dla prowadzenia rejestru akcjonariuszy spółki niepublicznej jest zarejestrowanie akcji w depozycie papierów wartościowych. Decyzję w tym zakresie podejmuje walne zgromadzenie uchwałą. Wówczas dematerializację akcji takiej spółki przeprowadza się w oparciu o ustawę o obrocie instrumentami finansowymi (dodany art. 328¹¹ k.s.h.). Akcje tej samej spółki nie mogą być jednocześnie zarejestrowane w rejestrze akcjonariuszy oraz depozycie papierów wartościowych.

Do spółki niepublicznej, której akcje zarejestrowano w depozycie papierów wartościowych, stosuje się przepisy o organizacji walnego zgromadzenia spółki publicznej.

Konsekwencje dematerializacji akcji

Konsekwencją dematerializacji akcji jest także szereg drobnych zmian w kodeksie spółek handlowych, niezmieniających jednak w istotny sposób znaczenia nowelizowanych regulacji – wobec tego zostaną one pominięte w niniejszym opracowaniu. Spośród przykładowych zmian związanych z dematerializacją wskazać można między innymi zastąpienie regulacji dotyczącej unieważnienia dokumentu akcji w przypadku zwłoki z zapłatą wpłaty na akcje przez akcjonariusza, instytucją pozbawienia przez spółkę praw udziałowych przez wykreślenie z rejestru akcjonariuszy i wpisanie w jego miejsce spółki (art. 331 § 1 k.s.h.).

Podobnie, poprzez uchylenie art. 335 k.s.h., wyłączono możliwość wydawania dokumentów akcji imiennych i świadectw tymczasowych przed pełną wpłatą, co jest naturalnym skutkiem dematerializacji akcji.

Zastawnik i użytkownik będą mogli wykonywać prawo głosu z akcji, jeśli przewiduje to czynność prawna ustanawiająca ograniczone prawo rzeczowe oraz gdy w rejestrze akcjonariuszy lub na rachunku papierów wartościowych dokonano wzmianki o jego ustanowieniu i upoważnieniu do wykonywania prawa głosu (art. 340, znowelizowany § 1 k.s.h.).

Skutkiem dematerializacji akcji jest także zwolnienie zarządu z obowiązku prowadzenia księgi akcyjnej (uchylony art. 341 k.s.h.).

Odpowiedzialność karna

Za niewykonanie niektórych obowiązków, związanych z procesem dematerializacji akcji, ustawodawca przewidział odpowiedzialność karną w art. 18 ustawy nowelizującej k.s.h. Na mocy tej regulacji osoby uprawnione do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki akcyjnej albo komandytowo-akcyjnej, dopuszczające do niedokonywania wezwań akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji oraz niezawierające umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy (lub rejestrację akcji w depozycie papierów wartościowych), mogą podlegać grzywnie do 20.000,00 zł.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – wysokość opłaty od skargi na orzeczenie KIO niezgodna z Konstytucją

8 grudnia 2020 roku opublikowano wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 grudnia 2020 roku (sygn. akt: SK 9/17), stwierdzającego niezgodność art. 34 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: ustawa o kosztach) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez to, że wprowadza nieproporcjonalnie wysoką opłatę stałą od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej.

Warto – w ramach ciekawostki – przyjrzeć się bliżej okolicznościom wydania wyroku i związaną z nim zmianą zaskarżonego przepisu.

Skarga konstytucyjna została złożona przez stronę skarżącą 8 listopada 2016 roku. Skarżąca zakwestionowała zgodność art. 34 ustawy o kosztach w zakresie, w jakim wprowadza wymóg uiszczenia opłaty sądowej od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych w takiej wysokości, która może uniemożliwić wniesienie tego środka zaskarżenia oraz rozpatrzenie sprawy przez sąd powszechny, z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 w związku z: art. 176 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. W ówczesnym stanie prawnym art. 34 ustawy o kosztach brzmiał następująco:

„Od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych pobiera się opłatę stałą w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga, z zastrzeżeniem ust. 2.”.

Ustawą z 11 września 2019 roku – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych, na mocy art. 39, znowelizowano zaskarżony art. 34 ustawy o kosztach, wprowadzając opłatę w wysokości trzykrotności wpisu wniesionego od odwołania. W uzasadnieniu do projektu ustawy (druk nr 3625) wskazano, że „zmiana wprowadzana w art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ma na celu zwiększenie dostępu do środków ochrony prawnej. W obowiązującym stanie prawnym opłata od skargi do sądu okręgowego na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej, dalej również „KIO”, ustalona została w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania do KIO. Opłata w obowiązującej wysokości uznawana jest przez większość wykonawców za istotną barierę utrudniającą korzystanie z tego środka ochrony prawnej. W efekcie, zaskarżalność orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej na poziomie kilku procent, nie zapewnia skutecznej kontroli jej orzecznictwa. Zasadne jest zatem obniżenie opłaty sądowej od skargi na orzeczenia KIO do wysokości trzykrotności wpisu wnoszonego od odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej”. Podobną argumentację odnaleźć można w uzasadnieniu wyroku Trybunału z 2 grudnia 2020 roku – co więcej, Trybunał zauważył, że „Rada Ministrów dostrzegła” problem zbyt wysokiej opłaty i w efekcie opłata od 1 stycznia 2021 roku wynosi trzykrotność wpisu.

Rozporządzenie w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19

22 stycznia 2021 roku w Dzienniku Ustaw opublikowano Rozporządzenie Rady Ministrów z 19 stycznia 2021 roku w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19 (dalej również jako: rozporządzenie o wsparciu). Rozporządzenie wydano w oparciu o ustawę z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej również jako: ustawa antykryzysowa). Rozporządzenie wchodzi w życie 1 lutego 2021 roku.

Rozporządzeniem o wsparciu poszerzono zakres podmiotowy beneficjentów wsparcia bądź przedłużono możliwość ubiegania się o niektóre dofinansowania. Wobec faktu, iż podstawowe kwestie dotyczące poszczególnych rodzajów świadczeń były przedmiotem szczegółowej analizy w pierwszym wydaniu Newslettera (na grudzień 2020 roku), w tym miejscu przedstawione zostaną jedynie uzupełnienia wprowadzone rozporządzeniem o wsparciu.

Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników przedsiębiorców niektórych gałęzi gospodarki

Na mocy art. 15gga ustawy antykryzysowej wprowadzono możliwość ubiegania się przez przedsiębiorców prowadzących działalność oznaczoną poszczególnymi kodami PKD o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej również jako: FGŚP).

Rozporządzeniem o wsparciu poszerzono zakres podmiotowy ww. regulacji o przedsiębiorców, którzy na dzień 30 listopada 2020 roku prowadzili działalność (oznaczoną poniższymi kodami PKD jako przeważająca) w zakresie:

1. prowadzenia hoteli i innych obiektów zakwaterowania (PKD 55.10.Z i 55.20.Z),
2. prowadzenia pól kempingowych i namiotowych (PKD 55.30.Z)
3. działalności agentów turystycznych i organizatorów turystyki (PKD: 79.11.A i 79.12.Z).

Wnioski o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy mogą być składane do 31 marca 2021 roku.

Ponowne świadczenia postojowe dla niektórych przedsiębiorców

Warto przypomnieć, iż na mocy art. 15zq ustawy antykryzysowej wprowadzono możliwość ubiegania się przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą o świadczenie postojowe.

Rozporządzenie o wsparciu przyznaje ponowne świadczenie postojowe (na zasadach określonych w ustawie antykryzysowej) osobie prowadzącej na dzień 30 listopada 2020 roku pozarolniczą działalność gospodarczą oznaczoną według PKD jako działalność przeważająca w zakresie:

1. sprzedaży detalicznej odzieży i obuwia (PKD: 47.71.Z, 47.72.Z, 47.82.Z) – jednokrotnie
2. sprzedaży detalicznej żywności, napojów i wyrobów tytoniowych oraz innych wyrobów na straganach (PKD: 47.81.Z, 47.89.Z) – jednokrotnie
3. transportu lądowego pasażerskiego (PKD: 49.39.Z) – maksymalnie dwukrotnie
4. hoteli i innych obiektów zakwaterowania, pól kempingowych itp. (PKD: 55.10.Z, 55.20.Z, 55.30.Z) – maksymalnie dwukrotnie
5. restauracji i innych placówek gastronomicznych, kateringu, przygotowania i podawania napojów (PKD: 56.10.A, 56.10.B, 56.21.Z, 56.29.Z, 56.30.Z) – maksymalnie dwukrotnie
6. produkcji, edycji, dystrybucji i projekcji filmów, nagrań i programów (PKD: 59.11.Z, 59.12.Z, 59.13.Z, 59.14.Z) – maksymalnie dwukrotnie
7. nagrań dźwiękowych i muzycznych (PKD: 59.20.Z) – maksymalnie dwukrotnie
8. działalności fotograficznej (PKD: 74.20.Z) – maksymalnie dwukrotnie
9. wypożyczania sprzętu rekreacyjnego i sportowego (PKD: 77.21.Z) – maksymalnie dwukrotnie
10. działalności agentów turystycznych i organizatorów turystyki, przewodników i rezerwacji (PKD: 79.11.A, 79.12.Z, 79.90.A, 79.90.C) – maksymalnie dwukrotnie
11. organizacji targów, wystaw i kongresów (PKD: 82.30.Z) – maksymalnie dwukrotnie
12. pozaszkolnych form edukacji sportowej i artystycznej, nauki jazdy i pilotażu, nauki języków obcych i inne (PKD: 85.51.Z, 85.52.Z, 85.53.Z, 85.59.A, 85.59.B) – maksymalnie dwukrotnie
13. działalności szpitali (PKD: 86.10.Z) w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego lub rehabilitacji leczniczej – maksymalnie dwukrotnie
14. działalności fizjoterapeutycznej i paramedycznej (PKD: 86.90.A, 86.90.D) – maksymalnie dwukrotnie
15. wystawiania przedstawień artystycznych (PKD: 90.01.Z, 90.02.Z) – maksymalnie dwukrotnie
16. działalności obiektów kulturalnych, muzeów, obiektów sportowych, usługi z zakresu poprawy kondycji fizycznej (PKD: 90.04.Z, 91.02.Z, 93.11.Z, 93.13.Z, 93.19.Z, 96.04.Z) – maksymalnie dwukrotnie
17. działalności wesołych miasteczek, pokojów zagadek i innych (PKD: 93.21.Z, 93.29.A, 93.29.B, 93.29.Z) – maksymalnie dwukrotnie
18. prania i czyszczenia wyrobów włókienniczych i futrzarskich (PKD: 96.01.Z) – maksymalnie dwukrotnie,

– jeśli przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów podatkowych uzyskany w jednym z dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku był niższy co najmniej o 40% w stosunku do przychodu uzyskanego w miesiącu poprzednim lub w analogicznym miesiącu roku poprzedniego.

W zakresie wskazanego w punkcie 17 kodu PKD 93.29.Z zaznaczenia wymaga, iż od 1 sierpnia 2020 roku kod został podzielony na podklasy: 93.29.A i 93.29.B, wobec czego oznaczenie kodu 93.29.Z jest już nieaktualne.

Dotacja na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej

Na mocy art. 15zze⁴ ustawy antykryzysowej, wprowadzono uprawnienie starosty do udzielenia ze środków Funduszu Pracy jednorazowo dotacji na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy i małemu przedsiębiorcy. § 7 rozporządzenia o wsparciu przyznaje uprawnienie staroście do udzielenia ww. dotacji mikro- i małemu przedsiębiorcy, którzy na dzień 30 listopada 2020 roku prowadzili działalność gospodarczą oznaczoną kodami PKD jak dla świadczenia postojowego (wskazanymi powyżej) oraz dodatkowo dla przedsiębiorców prowadzących działalność usługową wspomagającą transport lotniczy (PKD: 52.23.Z), jeśli ich przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów podatkowych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był niższy co najmniej o 40% w stosunku do przychodu uzyskanego w miesiącu poprzednim lub w analogicznym miesiącu roku poprzedniego.

Dotacja nie może być udzielona przedsiębiorcy, który zawiesił wykonywanie działalności na okres obejmujący 30 listopada 2020 roku.

Wniosek o udzielenie dotacji może być złożony do 31 marca 2021 roku.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i inne

Rozporządzenie o wsparciu prowadziło zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych odpowiednio za okres od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 31 stycznia 2021 roku albo za okres od dnia 1 grudnia 2020 roku do dnia 31 stycznia 2021 roku, wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za te okresy, w oparciu o zasady określone w art. 31zo-31zx ustawy antykryzysowej. Zwolniony może być płatnik prowadzący na 30 listopada 2020 roku działalność gospodarczą w zakresie przeważającej działalności określonej jak w przypadku wskazanej powyżej dotacji na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej, a dodatkowo w zakresie działalności taksówek osobowych (PKD: 49.32.Z), którego przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów podatkowych uzyskany w jednym z dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku był niższy co najmniej o 40% w stosunku do przychodu uzyskanego w miesiącu poprzednim lub w analogicznym miesiącu roku poprzedniego, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 listopada 2020.

Opłacone należności z tytułu składek podlegają zwrotowi na zasadach art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Warunkiem zwolnienia jest przesłanie deklaracji (lub imiennych raportów miesięcznych) nie później niż do 28 lutego 2021 roku, chyba, że płatnik zwolniony był z obowiązku ich składania.

Wniosek o zwolnienie płatnik przekazuje do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w terminie do 31 marca 2021 roku.