Spis treści:

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. 18

Nakaz karny. 19

Brak możliwości odmowy przyjęcia mandatu. 19

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

8 stycznia 2021 roku do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej: k.p.w.). 13 stycznia 2021 roku projekt został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu, które może odbyć się najwcześniej 24 lub 25 lutego 2020 roku. Warto poruszyć temat tej nowelizacji, gdyż wywołała poruszenie opinii publicznej, szczególnie w mediach społecznościowych. Zmiany, które mogą nastąpić na skutek uchwalenia ustawy w pierwotnym kształcie, a które mogą dotyczyć każdego człowieka – kierowcy, pieszego, właściciela psa – opisane zostaną poniżej.

Nakaz karny

Nowelizacja zakłada wprowadzenie nowego rodzaju orzeczenia – „nakazu karnego”, nieznanego dotychczas postępowaniu w sprawach wykroczeniowych, wydawanego przez referendarza sądowego, gdy przewiduje to ustawa (art. 32, nowe brzmienie § 2 k.p.w.). Nakaz karny może być wydany na posiedzeniu w sprawach o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie nagany albo grzywny. Nakaz karny, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto, ulega wykonaniu jak prawomocny wyrok skazujący (dodany art. 94a k.p.w.).

Brak możliwości odmowy przyjęcia mandatu

Odebrane zostanie prawo do odmowy przyjęcia mandatu karnego (uchylony § 2 art. 97 k.p.w.). W przypadku odmowy odbioru mandatu lub pokwitowania odbioru mandatu, funkcjonariusz sporządzi na mandacie odpowiednią wzmiankę, na podstawie której mandat uznaje się za odebrany (art. 98, dodany § 8 k.p.w.).

Od nieprawomocnego mandatu karnego ukaranemu przysługiwać będzie odwołanie do sądu w terminie 7 dni od dnia nałożenia grzywny. Za dzień nałożenia grzywny uznaje się dzień:

1.      Uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi – w przypadku mandatu wydawanego po uiszczeniu grzywny funkcjonariuszowi (grzywna nałożona wobec osoby czasowo przebywającej na terytorium Polski lub niemającej stałego miejsca zamieszkania albo pobytu),

2.      Odbioru mandatu przez ukaranego – w przypadku mandatu kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru, oraz w przypadku mandatu zaocznego, doręczanego sprawcy.

Odwołanie kieruje się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia (dodany art. 99a k.p.w.). W odwołaniu wskazać należy:

1.      Zaskarżony mandat

2.      Zakres zaskarżenia mandatu: co do winy bądź co do kary

3.      Wszystkie znane dowodu na poparcie twierdzeń skarżącego.

Sąd może wstrzymać wykonanie zaskarżonego mandatu karnego. Ukarany nie może w postępowaniu sądowym powoływać innych dowodów, niż wskazane w odwołaniu, chyba że dowód nie był mu znany w chwili wniesienia odwołania. Sąd rozpoznający sprawę może orzec na niekorzyść oskarżonego, co oznacza, że będzie mógł orzec wyższą karę, niż nałożoną mandatem. Nowelizacja wprowadza następujące dopuszczalne rozstrzygnięcia w formie wyroku:

1.      Utrzymanie zaskarżonego mandatu w mocy

2.      Uchylenie mandatu i orzeczenie co do istoty sprawy

3.      Uchylenie mandatu i umorzenie postępowania.

Od wyroku sądu w przedmiocie odwołania stronom przysługuje apelacja (dodany art. 99b k.p.w.).

Mandat karny staje się prawomocny z chwilą upływu terminu do wniesienia odwołania, cofnięcia odwołania lub uprawomocnienia się wyroku utrzymującego mandat w mocy albo wyroku sądu odwoławczego utrzymującego w mocy taki wyrok. W przypadku mandatu zaocznego (nałożonego na osobę nieobecną w miejscu popełnienia wykroczenia) prawomocność następuje z chwilą uiszczenia grzywny.

Kwoty uiszczone lub wyegzekwowane z tytułu grzywny nałożonej mandatem karnym zalicza się na poczet grzywny orzeczonej przez sąd za to samo wykroczenie (dodany nowelizacją art. 52b kodeksu karnego wykonawczego).

Najistotniejszą konsekwencją postulowanych zmian będzie odwrócenie ciężaru dowodowego – obecnie to oskarżyciel ma obowiązek przedstawiać dowody na potwierdzenie popełnienia przez obwinionego zarzuconego mu czynu. Obwiniony uznawany jest za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem (vide: art. 5 Kodeksu postępowania karnego, który znajduje zastosowanie w postępowaniu wykroczeniowym przez odesłanie z art. 8 k.p.w.). W przypadku wprowadzenia nowelizacji k.p.w. w proponowanym kształcie, to obwiniony obowiązany będzie przedstawiać dowody na udowodnienie swojej niewinności, zaś jego wina będzie stwierdzana przez okoliczność nałożenia przez uprawnionego funkcjonariusza mandatu karnego. Co więcej, wszelkie dowody przedstawiane na okoliczność wykazania niewinności obwinionego będą musiały znaleźć się w odwołaniu od mandatu, a zatem na skompletowanie tych dowodów obwiniony będzie miał jedynie 7 dni. Taki tryb postępowania może utrudnić, a niekiedy nawet uniemożliwić obwinionemu wykazanie swojej niewinności, uzależniając stwierdzenie winy od subiektywnej oceny funkcjonariusza nakładającego mandat.